во́рчык

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. во́рчык во́рчыкі
Р. во́рчыка во́рчыкаў
Д. во́рчыку во́рчыкам
В. во́рчык во́рчыкі
Т. во́рчыкам во́рчыкамі
М. во́рчыку во́рчыках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

во́рчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Прыстасаванне для прыпрэжкі каня ў дапамогу каранніку (сярэдняму каню).

Хадзіць на ворчыку.

|| прым. во́рчыкавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

во́рчык м.

1. (упряжное приспособление) валёк;

2. (способ упряжки) пристя́жка ж.;

запрага́ць на в. — запрята́ть в пристя́жку;

хадзі́ць на ~ку — ходи́ть в пристя́жке

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

во́рчык, ‑а, м.

Прыстасаванне для прыпрэжкі каня ў дапамогу каранніку; барак. Хадзіць на ворчыку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

во́рчык

(польск. orczyk, ад ням. Ortsheit)

прыналежнасць запрэжкі: палка з жалезным круком пасярэдзіне, за якую зачэпліваюць пастронкі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Во́рчык 1 ’барак, пры дапамозе якога запрагаюць каня ў плуг; брусок з жалезным крукам на сярэдзіне, за які зачэпліваюцца пастронкі’ (БРС, КТС, Нас., Касп., Гарэц., Бяльк., Др.-Падб., Мядзв., Сцяшк.). Рус. о́рчик ’перакладзіна, барак для пастронкаў вупражы каня’, укр. во́рчык, польск. orczyk ’тс’. Запазычана з с.-в.-ням. ortschit, н.-в.-ням. Ortscheit ’тс’ праз польск. мову (Міклашыч, 225; Мацэнаўэр, 265; Більфельдт, 29). С.-в.-ням. слова ўтворана з ort ’вастрыё, канец’ і schit ’палена’ (Фасмер, 3, 155). Праабражэнскі (1, 659) дапускае магчымасць зваротнага ўздзеяння польск. orczyk на ням. і набліжае орчик да арчак (гл.), о́рчак ’лука, драўляны каркас сядла’, што менш верагодна.

Во́рчык 2 ’прыпрэжаны конь’ (Мат. Гом.). Гл. варчык.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

стальва́га, -і, ДМ -ва́зе, мн. -і, -ва́г, ж.

Трайны ворчык для параконнай запрэжкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пастро́нак, -нка, мн. -нкі, -нкаў, м.

Рэмень (вяроўка), які злучае ворчык з хамутом пры запраганні каня ў плуг, барану.

|| прым. пастро́нкавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ды́шаль, -шля, мн. -шлі, -шляў, м.

1. Тоўстая аглобля, якая прымацоўваецца да сярэдзіны пярэдняй восі пры парнай запрэжцы.

2. У плузе: жалезная выгнутая пласціна, да пярэдняга канца якой прымацоўваецца ворчык.

|| прым. ды́шлевы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

стальва́га, ‑і, ДМ ‑вазе, ж.

Трайны барак (ворчык) для параконнай запрэжкі. Я наганяў гнедага каня, прычэпленага пастромкамі за стальвагі дышля. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)