Ніга́дкі ’бесклапотна, ні аб чым не думаючы’ (Бяльк.), ’добра’ (Ян.), ’хоць бы што, нядоўга думаючы’ (ТС), ні гадкі ’як ні ў чым не бывала, як з гусі вада’ (Шат.). Гл. гадка ’размова’, г. зн. ’без доўгіх размоў’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
быва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. Прыходзіць да каго-н., наведваць каго-н.
Часта б. у гасцях.
2. Знаходзіцца, прысутнічаць дзе-н.
Мала б. дома.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Здарацца, мець месца.
Маланка бывае і зімою.
4. 2 ас. адз. і мн. л.
быва́й(це). Форма развітання.
Бывайце, маладыя гады.
Бывайце здаровы.
◊
Як ні ў чым не бывала — як быццам нічога не здарылася.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
умакрэ́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Мокры ад поту; спацелы. Там, умакрэлы ад працы, Сядзеш, бывала, паважна. Сіпакоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выслуго́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Дагаджаць, прыслужваць. — Надзенецца барыняю, бывала, дый сядзіць, а ты ёй выслугоўвай. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мар’яна ў песні: «Ой, на моры, на марʼяні, на востраві, на кургані, — там бывала старына» (рэч., Доўн.-Зап., Св.), мар’янка ’невялічкі астравок’ (мазыр., Яшк.). Параўн. рус. іркуцк. моря́на (схіл камяністай высокай гары, якая парасла лесам’, ’месца на гары, якое поўнасцю зарасло лесам’. Няясна. Магчыма, лексема ўтварылася з уласнай назвы пэўнага вострава.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папамаршырава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак.
Разм. Маршыраваць доўга, неаднаразова. [Мікалай:] — Я папамаршыраваў пад палкавую музыку. Бывала калі [грымнуць]!.. Паўгорада сыходзілася слухаць. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саскле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Абл. Азябнуць, змерзнуць. Ссінееш, бывала, сасклееш на холадзе, а даклікацца ў хату маці не можа. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасхо́дзіцца, ‑дзіцца; ‑дзімся, ‑дзіцеся, ‑дзяцца; зак.
Сысціся — пра ўсіх, многіх. І вось, бывала, пан прыкажа — Сюды пасходзіцца ўся стража І робіць цэлую параду. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тагды́, прысл.
Абл. Тады. Калі яна [цётка] заўважвала, бывала, Што ем я не са смакам, Тагды заўсёды трактавала: — Еш, дурань, бо то з макам! Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штабнава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; незак., што і без дап.
Спец. Шыць, прашываць, прастрочваць што‑н. (звычайна на машынцы). Штабнавала [Міхля], бывала, на сваёй машынцы. Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)