БЕ́ЛЫ Віктар Аркадзевіч

(14.1.1904, г. Бярдзічаў, Украіна — 6.3.1983),

кампазітар, педагог, муз. публіцыст. Засл. арт. Беларусі (1955), нар. арт. Расіі (1980). Канд. мастацтвазнаўства (1935). Праф. (1941). Скончыў Маскоўскую кансерваторыю (1929), выкладаў у ёй і Бел. кансерваторыі (1935—52). У 1957—73 гал. рэдактар час. «Музыкальная жизнь». Сярод твораў: вак.-сімф. паэма «Галодны паход» (1931), камерна-інстр. творы, у т. л. 4 санаты для фп., вак. цыклы «Вайна» і «Свяціць заўсёды», музыка да спектакляў драм. тэатра, песні. Звяртаўся да бел. паэзіі (песня «Маленькі лётчык» на верш Я.Купалы «Хлопчык і лётчык»), бел. муз. фальклору (фп. п’есы «Беларускія напевы», «Беларуская калыханка і жартоўная», «Беларуская прэлюдыя»). Дзярж. прэмія СССР 1952.

Літ.:

Корев Ю. Виктор Белый. М., 1962;

В.А.Белый: Очерк жизни и творчества: Статьи: Воспоминания;

Материалы. М., 1987.

т. 3, с. 82

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Бе́лы. Рус. бе́лый, укр. бі́лий, польск. biały, чэш. bílý, ст.-слав. бѣлъ, балг. бял, серб.-харв. бе̏о, бе̑ли і г. д. Прасл. bělъбелы’. Роднасныя і.-е. формы: ст.-інд. bhālam ’бляск’, bhāti свеціць, ззяе’, літ. báltasбелы’ і інш. І.‑е. корань *bhā‑ ’свяціць, ззяць’. Бернекер, 55; Праабражэнскі, 1, 59–60; Фасмер, 1, 149; Траўтман, 29; Брукнер, 24; Слаўскі, 1, 31. Да стылістычнай семантыкі слав. bělъбелы’ гл. Мастрэлі, RicS, 2, 92–100. Як экспрэсіўнае ўтварэнне са складанай суфіксацыяй сюды адносіцца белехкаце́ць ’бялецца’ (Сцяц.) < *běl‑exъ‑k‑ot‑ěti (або *běl‑exъ‑k‑ъt‑ěti). Далей сюды адносіцца бельё, белё, бяллё ’бялізна’ (гл. бялі́зна).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

БЕ́ЛЫ Уладзімір Аляксеевіч

(8.6.1922, г. Краснадар, Расія — 17.8.1994),

бел. вучоны ў галіне механікі металапалімерных сістэм. Акад. АН Беларусі (1972, чл.-кар. 1969), д-р тэхн. н., праф. (1971). Засл. вынаходнік Беларусі, засл. дз. нав. і тэхн. Беларусі (1978). Скончыў Ін-т інжынераў чыг. транспарту ў Растове-на-Доне (1945). З 1953 у Бел. ін-це інжынераў чыг. транспарту, з 1969 дырэктар Ін-та механікі металапалімерных сістэм АН Беларусі і адначасова да 1973 рэктар Гомельскага ун-та. У 1973—87 віцэ-прэзідэнт АН Беларусі, адначасова ў 1978—83 рэктар БДУ. Навук. працы па даследаванні ўзаемасувязі малекулярных і надмалекулярных структур палімераў з іх фіз.-мех. ўласцівасцямі, стварэнні новага класа кампазіцыйных матэрыялаў, адгезійнай і кагезійнай трываласці металапалімераў. Прапанаваў асновы разліку і канструявання металапалімерных вырабаў. Дзярж. прэмія Беларусі 1972.

Тв.:

Трение и износ материалов на основе полимеров. Мн., 1976 (у сааўт.);

Металлополимерные материалы и изделия. М., 1979 (у сааўт.);

Трибология: исслед. и приложения: Опыт США и стран СНГ. М., 1993 (у сааўт.).

т. 3, с. 83

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

бе́лы-бялю́ткі

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. бе́лы-бялю́ткі бе́лы-бялю́ткая бе́лы-бялю́ткае бе́лы-бялю́ткія
Р. бе́лы-бялю́ткага бе́лы-бялю́ткай
бе́лы-бялю́ткае
бе́лы-бялю́ткага бе́лы-бялю́ткіх
Д. бе́лы-бялю́ткаму бе́лы-бялю́ткай бе́лы-бялю́ткаму бе́лы-бялю́ткім
В. бе́лы-бялю́ткі (неадуш.)
бе́лы-бялю́ткага (адуш.)
бе́лы-бялю́ткую бе́лы-бялю́ткае бе́лы-бялю́ткія (неадуш.)
бе́лы-бялю́ткіх (адуш.)
Т. бе́лы-бялю́ткім бе́лы-бялю́ткай
бе́лы-бялю́ткаю
бе́лы-бялю́ткім бе́лы-бялю́ткімі
М. бе́лы-бялю́ткім бе́лы-бялю́ткай бе́лы-бялю́ткім бе́лы-бялю́ткіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сне́жна-бе́лы сне́жно-бе́лый

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чырво́на-бе́лы кра́сно-бе́лый

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чо́рна-бе́лы чёрно-бе́лый;

~лая фатагра́фія — чёрно-бе́лая фотогра́фия

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хало́дна-бе́лы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. хало́дна-бе́лы хало́дна-бе́лая хало́дна-бе́лае хало́дна-бе́лыя
Р. хало́дна-бе́лага хало́дна-бе́лай
хало́дна-бе́лае
хало́дна-бе́лага хало́дна-бе́лых
Д. хало́дна-бе́ламу хало́дна-бе́лай хало́дна-бе́ламу хало́дна-бе́лым
В. хало́дна-бе́лы (неадуш.)
хало́дна-бе́лага (адуш.)
хало́дна-бе́лую хало́дна-бе́лае хало́дна-бе́лыя (неадуш.)
хало́дна-бе́лых (адуш.)
Т. хало́дна-бе́лым хало́дна-бе́лай
хало́дна-бе́лаю
хало́дна-бе́лым хало́дна-бе́лымі
М. хало́дна-бе́лым хало́дна-бе́лай хало́дна-бе́лым хало́дна-бе́лых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

му́тна-бе́лы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. му́тна-бе́лы му́тна-бе́лая му́тна-бе́лае му́тна-бе́лыя
Р. му́тна-бе́лага му́тна-бе́лай
му́тна-бе́лае
му́тна-бе́лага му́тна-бе́лых
Д. му́тна-бе́ламу му́тна-бе́лай му́тна-бе́ламу му́тна-бе́лым
В. му́тна-бе́лы (неадуш.)
му́тна-бе́лага (адуш.)
му́тна-бе́лую му́тна-бе́лае му́тна-бе́лыя (неадуш.)
му́тна-бе́лых (адуш.)
Т. му́тна-бе́лым му́тна-бе́лай
му́тна-бе́лаю
му́тна-бе́лым му́тна-бе́лымі
М. му́тна-бе́лым му́тна-бе́лай му́тна-бе́лым му́тна-бе́лых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

мучні́ста-бе́лы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. мучні́ста-бе́лы мучні́ста-бе́лая мучні́ста-бе́лае мучні́ста-бе́лыя
Р. мучні́ста-бе́лага мучні́ста-бе́лай
мучні́ста-бе́лае
мучні́ста-бе́лага мучні́ста-бе́лых
Д. мучні́ста-бе́ламу мучні́ста-бе́лай мучні́ста-бе́ламу мучні́ста-бе́лым
В. мучні́ста-бе́лы (неадуш.)
мучні́ста-бе́лага (адуш.)
мучні́ста-бе́лую мучні́ста-бе́лае мучні́ста-бе́лыя (неадуш.)
мучні́ста-бе́лых (адуш.)
Т. мучні́ста-бе́лым мучні́ста-бе́лай
мучні́ста-бе́лаю
мучні́ста-бе́лым мучні́ста-бе́лымі
М. мучні́ста-бе́лым мучні́ста-бе́лай мучні́ста-бе́лым мучні́ста-бе́лых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)