чынш, -у, м. (гіст.).

1. У феадальнай Еўропе: рэгулярныя натуральныя і грашовыя плацяжы зямельнаму ўласніку за карыстанне зямлёй.

2. У Беларусі і Літве ў 15—19 стст: грашовы аброк.

|| прым. чы́ншавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абрачы́

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. абраку́ абрачо́м
2-я ас. абрачэ́ш абрачаце́
3-я ас. абрачэ́ абраку́ць
Прошлы час
м. абро́к абраклі́
ж. абракла́
н. абракло́
Загадны лад
2-я ас. абрачы́ абрачы́це
Дзеепрыслоўе
прош. час абро́кшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

абро́чны

‘да аброк - падатак’

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. абро́чны абро́чная абро́чнае абро́чныя
Р. абро́чнага абро́чнай
абро́чнае		 абро́чнага абро́чных
Д. абро́чнаму абро́чнай абро́чнаму абро́чным
В. абро́чны (неадуш.)
абро́чнага (адуш.)		 абро́чную абро́чнае абро́чныя (неадуш.)
абро́чных (адуш.)
Т. абро́чным абро́чнай
абро́чнаю		 абро́чным абро́чнымі
М. абро́чным абро́чнай абро́чным абро́чных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

абро́чны

‘да аброк - абяцанне, зарок’

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. абро́чны абро́чная абро́чнае абро́чныя
Р. абро́чнага абро́чнай
абро́чнае		 абро́чнага абро́чных
Д. абро́чнаму абро́чнай абро́чнаму абро́чным
В. абро́чны (неадуш.)
абро́чнага (адуш.)		 абро́чную абро́чнае абро́чныя (неадуш.)
абро́чных (адуш.)
Т. абро́чным абро́чнай
абро́чнаю		 абро́чным абро́чнымі
М. абро́чным абро́чнай абро́чным абро́чных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

абро́чны

‘да аброк - корм для коней’

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. абро́чны абро́чная абро́чнае абро́чныя
Р. абро́чнага абро́чнай
абро́чнае		 абро́чнага абро́чных
Д. абро́чнаму абро́чнай абро́чнаму абро́чным
В. абро́чны (неадуш.)
абро́чнага (адуш.)		 абро́чную абро́чнае абро́чныя (неадуш.)
абро́чных (адуш.)
Т. абро́чным абро́чнай
абро́чнаю		 абро́чным абро́чнымі
М. абро́чным абро́чнай абро́чным абро́чных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

заабро́чыць

‘накласці на каго-небудзь, што-небудзь аброк’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. заабро́чу заабро́чым
2-я ас. заабро́чыш заабро́чыце
3-я ас. заабро́чыць заабро́чаць
Прошлы час
м. заабро́чыў заабро́чылі
ж. заабро́чыла
н. заабро́чыла
Загадны лад
2-я ас. заабро́ч заабро́чце
Дзеепрыслоўе
прош. час заабро́чыўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

чыншаві́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м. (гіст.).

1. У феадальнай Еўропе: селянін, які карыстаўся зямлёй часова або бестэрмінова, за што плаціў чынш.

2. У Беларусі і Літве ў 15—19 стст.: селянін, асноўнай формай павіннасці якога быў грашовы аброк, чынш.

|| прым. чыншаві́цкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чыншаві́к, ‑а, м.

Гіст.

1. У феадальнай Еўропе — селянін, які карыстаўся спадчыннай зямлёй часова або бестэрмінова, за што плаціў чынш.

2. На Беларусі і ў Літве 15–19 стст. — селянін, асноўнай формай павіннасці якога быў грашовы аброк, чынш.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ме́злева ’аброк натурай’ (Нар. Гом.), мезлява ’падатак у Вялікім княстве Літоўскім у выглядзе скаціны, птушак, яек’, ’від абавязковай працы’ (Ябл., Вяржбоўскі, дыс.; Брукнер, Litwa), ст.-бел. мезлева, мезлива ’падатак за быдла’ (XV ст.). Балтызм. Параўн. літ. mẽzliava ’падатак, складчына’, лат. mezlava ’падатак’ (Карскі, Труды, 390; Булыка, Лекс. запазыч., 85; Лаўчутэ, Балтизмы, 94).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

энкам’е́нда

(ісп. encomienda = даручэнне)

форма эксплуатацыі індзейскага насельніцтва ў іспанскіх калоніях у Амерыцы 16—18 ст.: індзейцы плацілі аброк, адбывалі паншчыну на рудніках, у маёнтках.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)