Смыле́ць ‘балець, пячы, гарэць’ (ТСБМ, Ласт., Бяльк., Юрч. Сін.), ‘прыпальвацца’ (Нас., Касп.), ‘абсмальвацца (пра валасы, шэрсць)’ (Нас., Касп.; ашм., Стан.), сюды ж, відаць, смыле́ць ‘бегчы, ляцець’ (ТС), смыля́ць ‘кідаць, шпурляць; біць, лупцаваць’ (Юрч.), смыль ‘пах гарэлага’ (Нас.). Звязана чаргаваннем з смаліць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сівізна́, сіві́зна ‘сівіна, сівыя валасы’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Гарэц., Байк. і Некр., Бяльк., Шат., Варл.; ашм., Стан.; даўг., Сл. ПЗБ). Паводле Кохмана (Kontakty, 24), ва ўсходнеславянскія мовы запазычана з польск. siwizna ‘сіваватасць, сівыя валасы’. Аналагічна адносна рус. сивизна́ ‘тс’ гл. Віткоўскі, Słownik, 172.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
position1 [pəˈzɪʃn] n.
1. ме́сца (знаходжання); размяшчэ́нне, распалажэ́нне; пазі́цыя;
in/out of position на сваі́м/не на сваі́м ме́сцы
2. стано́вішча, стан;
I’m not in the position to do it. У мяне няма магчымасці зрабіць гэта.
3. fml ме́сца, паса́да
4. (on) пазі́цыя, пункт по́гляду, адно́сіны
5. паста́ва; по́за
6. sport паста́ва, пазі́цыя
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Пы́ха ’фанабэрыстасць, ганарыстасць’ (ТСБМ, Нас., Яруш., Бес., Касп., Др.-Падб., Гарэц., Варл.), ’задаванне, амбіцыя’ (ашм., Стан.), ’дастатак’ (ваўк., Сл. ПЗБ), сюды ж пыхамо́рды груб. ’ганарысты’ (астрав., там жа), пыхова́ты ’ганарыста падціскаць губы’ (Клім.), пыхаце́ць ’рабіцца фанабэрыстым’ (Стан.), падымаць пыхаю ’рабіць ганарыстым’ (Нас.). Арэальная інавацыя, цэнтр якой хутчэй за ўсё знаходзіўся ў Чэхіі, параўн. чэш. pýcha ’ганарыстасць, фанабэрыя’, паводле Махэка₂ (502), ад pýchati ’рабіцца пышным, пышнець’, першапачаткова ’дуць, надувацца’, перанесенага ў маральна-этычную сферу (’nadýmati se pýchou’), гл. пыхаць; у Беларусь трапіла праз польск. pycha ’пышнасць, ганарыстасць’, занесенага з Чэхіі (“drogą kościelną”, Банькоўскі, 2, 969), параўн. запазычанае ст.-бел. пыха ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 134).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пла́зма
(н.-лац. plasma, ад гр. plasma = утварэнне)
1) вадкая частка крыві;
2) фіз. стан рэчыва, у які яно пераходзіць, пачынаючы з тэмператур у некалькі тысяч градусаў.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
поста́в м.
1. (мельничный) паста́ў, род. паста́ва м.;
мельница о двух постава́х млын на два паста́вы;
2. (манера, постановка) воен., спорт. паста́ва, -вы ж.;
3. (ткацкий стан) обл. кро́сны, род. кро́сен и красён ед. нет;
4. (штука ткани) обл. суво́й, род. суво́я м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Прысвя́так ’невялікае свята пэўнай вёскі ў гонар святога, у імя якога пабудавана царква’; ’перадсвяточны дзень’ (ТСБМ, Касп., Шат., Стан.), пры́святак, пры́светок, пры́сʼеток, прэ́святок, пры́свято ’невялікае рэлігійнае свята’ (Нар. сл., Сл. ПЗБ), прысвя́то ’тс’ (Скарбы). Укр. при́святок ’невялікае свята’. Прафіксальна-суфіксальны дэрыват ад свя́та (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прысто́лак ’скрыня ў стале, шуфляда’ (ТС; ашм., Стан.), ’лаўка пры стале, зэдлік’ (Бяльк.), прысто́лік, прысті́лок, прысто́льнік, прыстэ́льнік ’шуфляда ў стале’ (Нар. лекс., Шатал., Сл. Брэс., Жыв. НС), прысту́лок ’шуфляда (у стале, шафе і інш.)’ (стол., Нар. лекс.). Утворана прэфіксальна-суфіксальным спосабам ад стол (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рабо́тнік ’рабочы, працаўнік’ (Гарэц., Шат., Стан.). Вытворнае ад работа (гл.), параўн. робо́тны ’працавіты, старанны’ (ТС). Не выключана запазычанне праз польск. robotnik ’наёмны працаўнік’ (Віткоўскі, Зб. Русэку, 247) з чэш. robotník ’тс’ (параўн. Басай, Сяткоўскі, SFPS, 14, 5). Гл. таксама Станкевіч, Зб. тв., 1, 32.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Развіну́цца (разьвінуцца) ’разгарнуцца’, разьвіну́ць ’разгарнуць, развіць’ (Нас., Др.-Падб., Стан.). Сюды ж запазычанае з польскай мовы развіне́нты ’развіты’ (шальч., Сл. ПЗБ), параўн. польск. rozwinięty ’разматаны, разгорнуты; які распусціўся’, rozwinąć się ’разматацца, развіцца’, ’раскрыцца, распусціцца’. Меркаванні пра ўжыванне гл. Станкевіч, Зб. тв., 1, 32. Гл. вінуць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)