1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Ад нацягвання падоўжыцца, павялічыцца.
Кофта расцягнулася.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пашкодзіцца ад моцнага напружання, удару, неасцярожнага руху (пра звязкі, сухажылле і пад.).
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рухаючыся, размясціцца доўгім радам на вялікай прасторы.
Калона расцягнулася.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размясціцца паласой на якой-н. адлегласці.
Вёсачка расцягнулася на два кіламетры.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць вельмі працяглым; зацягнуцца.
Работа расцягнулася на тыдзень.
6. Легчы, выцягнуўшыся.
Р. на лаўцы.
7. Упасці ўсім целам.
Зачапіўся нагою і расцягнуўся на зямлі.
|| незак.расця́гвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тра́піць, -плю, -піш, -піць; зак.
1. Пацэліць у што-н., метка кінуўшы, стрэліўшы.
Т. у цэль.
2. Увайсці, пранікнуць куды-н., знайсці тое, што шукаў.
Кароткім шляхам т. туды, дзе чакалі.
3. Апынуцца ў якіх-н. умовах, абставінах (звычайна неспрыяльных).
Т. у непрыемнае становішча.
4. Аказацца дзе-н. у патрэбны момант, апынуцца дзе-н.
Т. на вяселле.
5. Знянацку наступіць на што-н., уступіць у што-н.
Т. нагой у лужыну.
6. Папасці, надарыцца.
Яму трапіла ў рукі цікавая кніга.
◊
Трапіць на кручоккаму, чый, да каго (разм.) — даць сябе падмануць, ашукаць, папасціся ў чым-н.
Трапіць на языккаму (разм.) — стаць прадметам гутаркі, абгавораў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
appear
[əˈpɪr]
v.i.
1) зьяўля́цца, пака́звацца
One by one the stars appear — Адна́ па адно́й пака́зваюцца зо́ркі
2) здава́цца; выгляда́ць
it appears — выгляда́е
3) выступа́ць
to appear in a concert — выступа́ць на канцэ́рце
4) выхо́дзіць з дру́ку, быць вы́дадзеным
His book appeared a year ago — Яго́ная кні́га вы́йшла з дру́ку год таму́
5) выяўля́цца, праяўля́цца
6) зьяўля́цца на што, става́ць пе́рад чым
to appear before the court — зьяві́цца на суд, стаць пе́рад судо́м
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
доста́тьсов.
1.в разн. знач. даста́ць, мног. падастава́ць;
доста́ть кни́гу с по́лки даста́ць кні́гу з палі́цы;
доста́ть руко́й до земли́ даста́ць руко́й да зямлі́;
доста́ть де́нег на пое́здку даста́ць гро́шай на пае́здку;
2.(быть достаточным) разг.стаць, хапі́ць;
сил у нас доста́нет сіл у нас хо́піць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Vórdermann
m -(e)s, -männer
1) які́ стаі́ць напе́радзе (тс.вайск.)
auf ~ stéhen* — стая́ць адзі́н за адны́м
auf ~ tréten* — стаць адзі́н за адны́м
den ~ überspríngen* — апярэ́дзіць каго́-н.; атрыма́ць што-н. [дабі́цца чаго́-н.] без чаргі́
2) старэ́йшы (званнем, рангам, пасадай і г.д.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
kroić
kroi|ć
незак.
1. кроіць; рэзаць;
~ć co na kawałki — кроіць (рэзаць) што на кавалкі;
2. краіць;
krawiec ~ł spodnie — кравец краіў штаны;
~ć na kogo — імкнуцца стацькім; мерыцца; нацэльвацца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
паспе́ць1, ‑спее; зак.
1. Зрабіцца, стаць спелым; выспець. І макі даўно адцвілі, і жыта паспела, І водар ранетаў даносяць да вокнаў вятры.Тарас.— От калі ў падарожжа ехаць, Міхась, калі арэхі паспеюць!Чарнышэвіч.На Беларусі яблыкі паспелі І глуха асыпаюцца на дол.Грахоўскі.
2.Разм.Стаць гатовым для яды. І чуць што толечкі разднела, У маткі снеданне паспела.Колас.//Стаць прыгодным, гатовым для чаго‑н. Глеба паспела.
Здолець, змагчы зрабіць што‑н. у тэрмін, своечасова. Да вечара .. [мужчыны] паспелі прынесці толькі па адной вязцы.Маўр.[Брыгадзір:] — Ці чуў — радыё казала — не сёння-заўтра снег сыпане. Трэба паспець дакапаць клін, што пад ярам.Хадановіч.Часу бракавала: трэба было яшчэ паспець дзе-небудзь паснедаць, ды і хацелася хоць з паўгадзіны паблукаць па горадзе.Хадкевіч.// Прыйсці ў які‑н. стан за які‑н. тэрмін, час. Ледзь паспее вясной Чарназём адагрэцца, — Вільгаць парай клубіцца Над цёплай зямлёй...Аўрамчык.// Прыбыць куды‑н. у час, не спазніцца. [Арцём:] — А праз паўгадзіны прыбывае калінінградскі... Мне трэба паспець...Ракітны.Ну, проста... проста не паспелі Прыбыць на аганёк.Астрэйка.Да кагосьці ляцеў і кагосьці ў душу сваю клікаў, Так спяшаўся — хаця б не спазніцца, паспець.Кірэенка.// Ідучы за кім‑н. услед, не адстаць у хадзьбе. [Шаевічу] і сапраўды ў такім адзенні цяжка было паспець за мной.Сабаленка.
•••
Не паспець (што‑н. зрабіць) як... — ужываецца пры абазначэнні хуткага дзеяння, нечаканага наступленне чаго‑н. Я не паспеў закрыць ілюмінатар, Як шторм запеніўся з усіх старон.Танк.Яшчэ не паспела .. [Алена] выехаць за вёсачку, як сюды прыпёр Жарстак.Колас.Не паспела пагаснуць вячэрняя зара, як на ўсходзе пабялела неба.Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збег, ‑а і ‑у, м.
1.‑у. Дзеяннепаводледзеясл. збегчы (у 2 знач.); сцёк, збяганне вады па нахільнай паверхні. Збег вясковых вод.
2.‑у. Месца, паглыбленне, па якім збягае вада. Стаць на самым збегу вады.
3.‑у. Спалучэнне, злучэнне чаго‑н. Збег зычных. Збег акалічнасцей. □ — Ты гэтак трапна папаў да нас, што .. цяжка чакаць падобнага збегу абставін.Гартны.
4.‑а. Уст. Уцякач, бягляк. Верхавы махнуў .. [салдату] шабляй, даў знак спыніцца — злавіць збега ён браўся сам.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Сілай пакласці канец чаму‑н. Падавіць паўстанне. □ Немцы прымалі крутыя меры, каб падавіць народны рух.Мікуліч.// Прымусіць перастаць страляць. Падавіць агонь праціўніка. □ Прыбег сувязны ад Зайцава і далажыў, што нямецкі кулямёт падавіць не ўдаецца.Мележ.— Таварыш сержант, дазвольце падавіць дзот, — папрасіў Пеця.Сіняўскі.//перан. Стрымаць, не дазволіць стаць большым (аб пачуццях). Трэба было ўзяць сябе ў рукі, сілай волі падавіць нерашучасць.Новікаў.
2. Раздушыць, перадавіць усё, многае або ўсіх, многіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падга́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак.
Разм.
1. Нарабіць чаго‑н. кепскага, гадкага каму‑н., нашкодзіць. Як бы ні радзіў, абы не падгадзіў.Прыказка.
2.(пераважназадмоўем «не»). Зрабіць што‑н. не так, як належыць; сапсаваць. — Націскай, Ігнат, націскай! — Не паддавайся, Алеся, наляж!.. — Алеська, не падгадзь!Скрыган.
падгадзі́ць, ‑гаджу́, ‑го́дзіш, ‑го́дзіць; зак.
Разм.
1. Угадзіць, дагадзіць каму‑н.
2.пераважнабезас.Стаць, быць спрыяльным (пра надвор’е). [Мароз:] — Падгадзіла з дожджыкам — і ўраджай, не падгадзіла — няма яго.Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)