2. (сігнал) Klíngelton m -(e)s, -töne, Glóckenton m; Páusenzeichen n -s, - (на перапынак);
3.разм. (тэлефонная размова) Ánruf m -(e)s -e; Telefonát [Telephonát] n -(e)s, -e; Telefóngespräch [Telephóngespräch] n -(e)s, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
сігналізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак.
1. Падаць (падаваць) сігнал (у 1 знач.), паведаміць (паведамляць) сігналам што‑н., аб чым‑н. Сігналізаваць ракетай. Сігналізаваць аб набліжэнні самалёта. □ Аб гэтых перакатах [на дне Прыпяці] сігналізуюць бакеншчыкі ў тэхнічны ўчастак, а ўчастак, у сваю чаргу, паведамляе яму, Гарышнаму.Ракітны.Я падказваў, а Сяргей сігналізаваў пальцамі: множ першы дроб на дваццаць сем.Жычка.
2.перан. Папярэдзіць (папярэджваць), паведаміць (паведамляць) пра што‑н. непажаданае. Пачалі зніжацца надоі — і даярка.. Соф’я Заяц сігналізуе аб гэтым.«Звязда».Мала сігналізаваць аб тым ці іншым праліку, важна прыняць рэальныя меры, каб пралікі ліквідаваць.«Помнікі».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сяда́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е; незак.
1. Тое, што і садзіцца. Ты сядаеш [у тралейбус], і ля[ця]ць адлегласці, І ў дзівосны свет трапляеш ты.Лойка.Я стаўлю на бетон чамадан і сядаю на яго зверху.Пінчук.Мы [Рыбка і Зарудны] ў смаляныя лодкі сядалі, Нас клікалі далі.Куляшоў.Сонца сядала, і зелень дрэў кабыла аранжавае адценне.Караткевіч.
2.заг.сяда́й(це). Ужываецца як прапанова, загад сесці. — Што ж вы [Джэк] стаіце? Сядайце, — прапанаваў Ярохін, паказаўшы на крэсла.Шамякін.Правёўшы вялікі і слаўны паход, Чырвонае войска вярталася ў тыл? І раптам сігнал на трывогу падняў: — Сядай, пралетарый, ізноў на каня.Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
sign1[saɪn]n.
1. прыкме́та, сі́мвал;
a sign of rain прыкме́та дажджу́;
asa sign of respect у знак пава́гі;
a sign of the times адзна́ка ча́су;
There is no sign of him anywhere. Яго нідзе не бачна.
2. знак, абазначэ́нне; шы́льда;
traffic signs даро́жныя зна́кі
3. знак, сігна́л, жэст;
make a sign of the cross перахрысці́цца
4. знак задыяка
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ГА́РШЫН Усевалад Міхайлавіч
(14.2.1855, маёнтак Прыятная Даліна, цяпер Данецкая вобл., Украіна — 5.4.1888),
рускі пісьменнік. Вучыўся ў Горным ін-це ў Пецярбургу. У 1877—78 добраахвотнікам удзельнічаў у рус.-турэцкай вайне. Друкавацца пачаў у 1876. Апавяданні «Чатыры дні», «Баязлівец», «З успамінаў радавога Іванова» перадаюць псіхал. стан чалавека, які спрабуе асэнсаваць вайну. У апавяданнях «Мастакі», «Attalea princes», «Чырвоная кветка» паказаў трагедыю асобы ў тагачасным грамадстве. Завастрэнне трагізму жыццёвых сітуацый спрыяла таму, што многія вобразы яго твораў набылі характар алегорый і вобразаў-сімвалаў. Пісаў таксама вершы, казкі, фантаст. навелы, нарысы, артыкулы пра жывапіс. Цяжкая нерв. хвароба прывяла Гаршына да самагубства. Яго творы на бел. мову перакладалі Ядвігін Ш., М.Лупсякоў, М.Клімковіч.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Сурма́1 ’хімічны элемент’, ’чорная фарба для валасоў, броваў і пад.’, сурмі́ць ’фарбаваць сурмой’ (ТСБМ). Праз рус.сурьма ’тс’ з цюркскіх моў, параўн. тур., крым.-тат.sürmä ’сурма’ ад sür ’фарбавальнік’, тат.sørmä ’сурма’; гл. Фасмер, 3, 809 (з літ-рай). У народнай мове не распаўсюджана, параўн. іншыя назвы: антымон ’сурма’ (Некр. і Байк.), антымонія ’тс’ (Ласт.), параўн. таксама анцімонія, гл.
Сурма́2 ’старажытны народны музычны інструмент у выглядзе доўгай драўлянай трубы’ (ТСБМ), су́рма ’духавая труба’ (ЭШ), ’морда’ (Сл. рэг. лекс.), сурма́ч ’сігналіст, які падае сігнал сурмою, грае на сурме, трубач’ (ТСБМ), ст.-бел.сурма ’духавы музычны інструмент’ (Ст.-бел. лексікон), сурмач ’трубач’ (там жа). Укр.сурма́, рус.сурна́ ’тс’, славац.surma, surmita ’труба пастухоў авец’. Бел.сурма запазычана ў сярэдзіне XVII ст. са ст.-польск.surma (XVI ст.), якое праз тур.surna з пярс.sūmāj ’святочная флейта’ (Булыка, Лекс. запазыч., 167). Гл. таксама ЕСУМ, 5, 480; Брукнер, 526; SWO, 714.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
трыво́гаж.
1. (неспакой) Únruhe f -, Áufregung f -; Besórgnis f -;
2. (сігналнебяспекі) Alárm m -(e)s, -e; Alármsignal n -s, -e (асцярога, боязь, заклапочанасць);
падня́ць трыво́гу alarmíeren vt;
біць трыво́гу Alárm schlágen*;
баява́я трыво́га Geféchtsalarm m;
фальшы́вая трыво́га blínder Alárm;
паве́траная трыво́га Lúftalarm m, Flíegeralarm m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
бі́ла, ‑а, н.
1. Унутраная ўдарная частка звана; язык.
2. Падвешаны кавалак жалезнай палосы, рэйкі, удараючы па якой падаюць сігнал. Балаканне [хлопцаў] перапыніў звон, што разлягаўся па полі з панскага двара. — Дзядзька Мікола ў біла б’е. Час на абед, — ажывіўся Сяргей.Машара.
3. Верхняя скразная жардзіна ў возе, у поручнях лесвіцы, у мосце, верхняя планка ў поручнях ложка. Намыліць кашулю не было чым, і .. [Люба] доўга церла яе рукамі. Развесіла сушыць на біле ложка.Чорны.Самая меншая, Лідачка, падымаецца на дыбачкі, каб цераз біла калыскі ўбачыць Васілька.Пальчэўскі.
4. Назва ўдарных частак прылад і машын. Біла маслабойкі. Біла трапальнай машыны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дудзе́ць, дуджу, дудзіш, дудзіць; незак.
Іграць не дудцы, дудзе. //Разм. Гусці. Аднекуль зверху пранозліва дудзіць сігнал маставога крана.Асіпенка.[Максімка] зняў тэлефонную трубку і доўга слухаў, як там нешта дудзела.Сабаленка.//што і без дап.Разм. Аднатонна, нягучна гаварыць, чытаць, спяваць. Дудзець пад нос. □ Голас то змаўкаў, то зноў пачынаў дудзець пра храбрага камара, і ад гэтага аднастайнага дудзення пачынала хіліць да сну.Лынькоў.Лявон канчаў падплятаць лапаць і дудзеў пад нос нейкую сумную песню.Чарот.//перан. Надаедліва паўтараць адно і тое. [Фінцечцы] заўсёды гаварылі, што яна прыгожанькая. Асабліва перад бацькамі. А бацькі штодня дудзелі ёй аб гэтым.Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цвік, ‑а, м.
1. Металічны або драўляны стрыжань з вастрыём на канцы, прызначаны для змацавання чаго‑н. Рупная рука прыбівала цвікамі адарваную дошку.Бядуля.Вось Глеб махнуў рукою, нібы даў сігнал, і Данік пачаў заганяць цвік.Дуброўскі.// Калочак для вешання чаго‑н. Андрэй вярнуўся, павесіў на цвік шапку і сеў.Чарнышэвіч.
2.перан.; чаго. Разм. Галоўнае, значнае ў чым‑н. Слон — Галоўная персона, Слон — Заўсёды цвік сезона.Барадулін.Без выступлення Алены Мінаўны мы не маглі вярнуцца ў рэдакцыю. Яно было запланавана як асноўны цвік у перадачы, прысвечанай ходу жніва.Грахоўскі.
•••
Цвіком сядзець; сядзець як цвікгл. сядзець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)