дыяле́ктыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

1. У марксісцкай філасофіі — навука пра найбольш агульныя законы руху і развіцця прыроды, грамадства і мыслення, тэорыя і метад пазнання і рэвалюцыйнага пераўтварэння рэчаіснасці.

2. Працэс руху, развіцця чаго‑н. Дыялектыка пазнання. Дыялектыка гісторыі.

3. Уст. Уменне спрачацца, прымяняць лагічныя довады ў спрэчках.

[Грэч. dialektikē.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мо́рула, ‑ы, ж.

Спец. Стадыя развіцця зародка мнагаклетачных арганізмаў, на якой зародак мае выгляд згуртавання клетак накшталт ягады ажыны.

[Ад лац. morum — тутавая ягада.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

алергало́гія, ‑і, ж.

Спец. Раздзел медыцыны, які вывучае прычыны ўзнікнення, механізм развіцця і праяўлення, прафілактыку і лячэнне алергічных хвароб.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заканаме́рнасць, ‑і, ж.

Абумоўленасць аб’ектыўнымі законамі; існаванне і развіцці ў адпаведнасці з законам (у 5 знач.). Заканамернасць гістарычнага развіцця.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

геапалі́тыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

Ілжэнавуковая, рэакцыйная буржуазная тэорыя, згодна якой геаграфічнае асяроддзе з’яўляецца рашаючым фактарам развіцця грамадства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

семасіяло́гія, ‑і, ж.

Раздзел мовазнаўства, які вывучае значэнні слоў і выразаў і змяненне гэтых значэнняў у працэсе развіцця мовы.

[Ад грэч. sēmasiā — значэнне, сэнс і logos — вучэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цывіліза́цыя, ‑і, ж.

1. Узровень грамадскага развіцця матэрыяльнай і духоўнай культуры, дасягнуты якой‑н. грамадскай фармацыяй. Антычная цывілізацыя. Сучасная цывілізацыя. □ [Касовіч] хацеў адшукаць вытокі элінскай цывілізацыі. «Маладосць».

2. Культура, прагрэс, асвета. Кожны чацвёрты жыхар .. [Беларусі] заплаціў сваім жыццём за нашу перамогу [у Вялікай Айчыннай вайне], за выратаванне цывілізацыі. Бугаёў.

3. Спец. Ступень грамадскага развіцця, наступная пасля варварства.

[Ад лац. civilis — грамадзянскі.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

давае́нны, ‑ая, ‑ае.

Які існаваў або з’явіўся да вайны, перад вайной. Даваенны час. Даваенны ўзровень развіцця прамысловасць Аднапавярховы даваенны будынак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фенагене́тыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

Раздзел генетыкі, які вывучае праяўленне дзеяння генаў і іх сукупнасці ў працэсе развіцця асобіны.

[Ад грэч. phainō — выяўляю і слова генетыка.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

філагене́з, ‑у, м.

Спец. Працэс развіцця арганічнага свету або асобных яго форм з моманту ўзнікнення жыцця. Філагенез раслін. Філагенез жывёл.

[Ад грэч. phylē — племя і genesis — паходжанне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)