ВІБРЫ́СЫ

(лац. vibrissae ад vibro калыхаюся, выгінаюся),

доўгія, шорсткія, відазмененыя валасы ў млекакормячых, якія выступаюць над паверхняй шорсткага покрыва і выконваюць ролю дадатковых органаў дотыку. Размяшчаюцца пераважна на пярэдняй частцы галавы (вусы ў кашэчых, т.зв. маржовыя вусы ў цюленяў, маржоў), зрэдку на бруху (у вавёркі), на лапах (у многіх сумчатых), канцы хваста (у крата). Добра развіты ў жывёл, якія вядуць начны (напр., у многіх драпежных, лемураў) або падземны (у кратоў, слепышоў) спосаб жыцця. Інервуюцца больш за звычайныя валасы (напр., у вусатых кітоў у корань вібрыса можа пранікаць да 10 тыс. нерв. валокнаў).

А.С.Леанцюк.

т. 4, с. 138

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Старча́к ‘палка, тонкі кол, уваткнуты ў зямлю’, ‘прадмет, які стаіць старчма’ (ТСБМ), ‘дрэва са зламанай вершалінай (сукамі)’ (Сл. ПЗБ, Шатал.), ‘галоўны корань у дрэве’ (Сл. ПЗБ, Жыв. сл.), ‘плот-штакетнік’ (Нар. сл.), старшя́к ‘тоўсты канец бервяна’ (Сл. Брэс.), starczanik albo dzied ‘вертыкальны корань у сасне’ (Пятк. 2), прысл. старчака́ ‘вертыкальна; уніз галавой’ (Сл. ПЗБ, Ян., Янк. 2), старчакэ́ ‘тс’ (Сцяшк. Сл.), даць сторчака́ ‘ўпасці галавой уніз’ (ТС), старчако́м ‘старчма’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Янк. 2), старч ‘стырчак’ (ТС). Да сторч (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прыбро́нак ’вяроўка, за якую зачэплены плуг’ (астрав., Сцяшк.). Значэнне, відаць, няпэўнае ці змененае, таму што корань яўна да *бро́на ’барана’, запазычанага з польск. brona. Прэфіксальна-суфіксальнае ўтварэнне на беларускай дыялектнай глебе.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рэ́гаць, ры́гаць ’рыпаць, брымкаць’ (ТС), рэгацца ’моцна брахаць’ (Ян.). Славен. ré̥gati ’квакаць’, серб. і харв. ре̏гати, регѐтати ’рычаць’, ре̏га ’рык’. Прасл. *regati, гукапераймальны корань *rech‑ (Бязлай, 3, 167). Гл. яшчэ рогат.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жмуля́каць ’чмякаць’ (Касп.). Параўн. чэш. žmoliti, žmouliti, славац. žmoliť, славен. žmuljiti ’дэфарміраваць сціскваючы’, а таксама чмякаць, жмякаць і да т. п. Корань *žьm‑ (гл. жаць2) з суфіксамі ‑лʼ‑ і ‑ака‑ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скарэ́ніваць, скарані́ць ‘выкараніць; давесці да галечы’ (Нас.). Да корань (гл.). Аналагічна ў іншых славянскіх мовах: укр. скорени́ти, рус. искореня́ть, чэш. výkořeniti і г. д. Узыходзіць да прасл. *jьzkoreniti, гл. ЭССЯ, 9, 38.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Табо́рак, табо́рка ’маленькая табурэтка’ (Сцяшк.). Гіпакарыстычная трансфармацыя табурэ́тка (гл.): усячэнне часткі асновы, асэнсаванай як суфікс, з адначасовым перасоўваннем націску на “ўзноўлены” такім чынам корань і пашырэннем (у → о) націскнога галоснага. Гл. табурэт.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

лакры́ца

(с.-в.-ням. lakeritze < лац. laquiritia, ад гр. glykynhiza = салодкі корань)

травяністая расліна сям. бабовых са складаным лісцем і фіялетавымі кветкамі, пашыраная ва ўмераных і субтрапічных зонах, карэнне якой выкарыстоўваецца ў медыцыне і харчовай прамысловасці; салодка.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

радыка́л1

(с.-лац. radicalis = карэнны, ад лац. radix = корань)

1) матэматычны знак V, якім абазначаюць дзеянне здабывання кораня;

2) устойлівая група атамаў, якая пры хімічных пераўтварэннях пераходзіць без змен з малекулы аднаго рэчыва ў малекулу другога.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

урасці́ сов.

1. прям., перен. врасти́;

ко́рань уро́с у зямлю́ — ко́рень врос в зе́млю;

ха́та па во́кны ўрасла́ ў зямлю́ — ха́та по о́кна вросла́ в зе́млю;

2. зарасти́, порасти́;

двор уро́с траво́й — двор заро́с (поро́с) траво́й

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)