руплі́васць, ‑і, ж.
Уласцівасць руплівага; дбайнасць, клапатлівасць, стараннасць. [Варывончык] спрытна, з гаспадарчай руплівасцю, пачаў падразаць купіны і рассякаць іх на дробныя кавалкі. Кулакоўскі. — Пры такім старанні можна і акадэмікам стаць, — жартаваў Заранік, бачачы гэтую руплівасць Паходні. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размяня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; зак.
1. Абмяняцца чым-н. падобным, аднародным.
Р. шапкамі.
2. У шахматнай гульні: зрабіць размен фігур.
Р. сланамі.
3. Пра тых, хто жыве разам: раз’ехацца, падзяліўшы агульную жылую плошчу.
|| незак. разме́ньвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
◊
Разменьвацца на дробязі — расходаваць свае сілы, здольнасці на дробныя справы.
|| наз. разме́н, -у, м. (да 1, 2 і 4 знач.).
Р. фігур у шахматнай гульні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
размяня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак.
1. што. Абмяняць адны грашовыя купоны або манеты на больш дробныя ў адпаведнай колькасці.
Р. сто рублёў.
2. Пра гады.
Р. пяты дзясятак.
3. каго-што. Абмяняць каго-, што-н. на другое падобнае або на другога падобнага.
Р. кватэру.
Р. палонных.
|| незак. разме́ньваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. разме́н, -у, м.; прым. разме́нны, -ая, -ае.
Разменныя манеты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мра́га ’дробныя мошкі’ (ТС). Кантамінаванае ўтварэнне з суфіксам зборнасці ‑аг‑а (гл. Сцяцко, Афікс. наз., 207) ад мрака (гл.). Аб паралелізме семантычнай структуры ’цемра’ ’процьма’ параўн. імжа 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Размязжу́ліць ’раструшчыць’ (Нас.), размяжджу́рываць ’груба расціскаць’ (Юрч. СНЛ), мяжджу́рыць ’расціскаць’, ’біць, таўчы’, ’прагна есці’ (там жа), размяжжурыць ’разбіць на дробныя часткі’ (Шымк. Собр.), ’раздушыць’ (Касп.). Ад мязга́ 1, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
арыло́іды
(ад п.-лац. arillus = мантыя)
дробныя нарасці на семені, якія змяшчаюць масляністыя рэчывы, што садзейнічаюць распаўсюджанню насення мурашкамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
какалі́ты
(ад гр. kokkos = зерне + -літ)
выкапнёвыя дробныя вапняковыя пласцінкі са скульптурай у выглядзе рабрынак, якія складалі панцыр какалітафарыдаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
плісэ́, нескл., н.
1. Дробныя паралельныя складкі на матэрыяле (тканіне), зробленыя шляхам спецыяльнай апрацоўкі. Абмяркоўваюць .. [падначаленыя] розныя там гаржэткі, жабо, плісэ, гафрэ і сотні іншых, бог ведае якіх рэчаў... Новікаў.
2. у знач. нязм. прым. З такімі складкамі; плісіраваны.
[Фр. plisse.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчо́тачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Памянш. да шчотка (у 1 знач.); невялікая шчотка. Шчотачка для ногцяў. □ На божы свет, як бы з магілы, З зямлі травінкай далікатнай, Густою шчотачкаю здатна Выходзяць дробныя зярняткі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэта́ль
(фр. détail)
1) частка машыны, механізма, якая не можа быць разабрана на іншыя, больш дробныя часткі;
2) прыватны факт, драбніца (напр. удакладніць дэталі маршрута).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)