АКЛІМАТЫЗА́ЦЫЯ

(ад лац. ad да, для + клімат),

працэс прыстасавання арганізмаў да новых умоў існавання. Акліматызацыя жывёл і раслін ажыццяўляецца праз няспадчынную змену абмену рэчываў у межах нормы рэакцыі арганізма (гл. Натуралізацыя) або пад уплывам натуральнага адбору праз змену генетычнай структуры віду (гл. Адаптацыя). Акліматызаванымі лічацца віды, здольныя даваць у прыродных умовах паўнацэннае патомства і самастойна падтрымліваць сваю колькасць. Акліматызацыю выкарыстоўваюць як метад эксперым. даследаванняў або разглядаюць як комплекс мерапрыемстваў па мэтанакіраваным усяленні віду ў новыя месцы жыхарства для ўзбагачэння мясц. флоры і фауны, увядзення ў культуру і развядзення (гл. Інтрадукцыя) ці аднаўлення ў раёнах былога пашырэння (гл. Рэакліматызацыя). На Беларусі акліматызаваны некаторыя віды раслін (конскі каштан, клён амерыканскі, псеўдаакацыя, лубін шматлісты і інш.) і жывёл (андатра, янотападобны сабака, амер. норка, фазан, сярэбраны карась, амер. сомік, чудскі сіг, сырок і інш.).

Акліматызацыя чалавека — складаны сац.-біял. працэс, у якім вял. ролю адыгрывае актыўны працэс стварэння сацыяльна арганізаванага асяроддзя працы і побыту, прыстасавання да кліматычных умоў.

т. 1, с. 197

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

daruf

(разм. drauf) [drauf] adv

1) на гэ́тым [тым, ім, ёй, іх]

ich wtte ~ — я насто́йваю на гэ́тым, я іду́ ў закла́д

er verstht sich ~ — ён гэ́ту спра́ву ве́дае

~ und dran sein etw. zu tun — прыма́цца за што-н., збіра́ца зрабі́ць што-н.

2) пераклад залежыць ад кіравання беларускага дзеяслова: er bestht ~ ён насто́йвае на гэ́тым

3) пасля́ таго́, заты́м, пасля́

4) праз

ein Jahr ~ — праз год

das Jahr ~ — насту́пны год

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

później

потым, пазней;

przyjdę później — прыйду пазней;

prędzej czy później — раней ці пазней;

dwa dni później — праз два дні;

odłożyć co na później — адкласці што на потым

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Атэста́т лацінскага паходжання (attestatum) праз ням. Attestat і рус. аттеста́т, дзе слова фіксуецца з 1729 (Біржакава, Очерки, 344; Шанскі, 1, А, 173).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вала́н ’шырокая ці вузкая прысабраная частка спадніцы’ (КЭС, Інстр. I). Праз польск. wolant ’тс’ < франц. volant, якое да voler ’лётаць’ (Брукнер, 630).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ванда́л ’жорсткі чалавек’ (КТС). Праз рус. вандал да франц. vandale ’тс’ (Шанскі, 1, В, 17; Рудніцкі, 1, 307; БЕР, 1, 117–118).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вест ’захад, заходні вецер’ (КТС, БРС) запазычана праз рус. мову (Крукоўскі, Уплыў, 82) < гал., н.-ням. west ’захад, заходні’ (Фасмер, 1, 304).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вібрыс ’від воласу канічнай формы ў футры’ (КТС). Запазычана праз рус. мову з н.-лац. vibrissae ’валасы ў носе’; ’вусы ў жывёл’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Дражэ́ ’дражэ’ (БРС). Рус. драже́, укр. драже́. Запазычанне (праз рус. мову) з франц. dragée ’тс’. Гл. Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 182.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Дуст ’дуст’ (БРС). Рус. дуст, бел. дуст. Запазычанне праз рус. мову з англ. dust ’тс’. Падрабязней Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 214.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)