Übersicht

f -, -en

1) агля́д (über A – чаго-н.)

éine ~ über etw. gében* — даць агля́д чаго́-н.

2) від (über A – на што-н.)

3) гарызо́нт, кругагля́д

éine gewísse ~ háben — мець пэўны [даво́лі шыро́кі] кругагля́д

es fehlt ihm an ~ — у яго́ ву́зкі кругагля́д

sich (D) éine ~ verscháffen — скла́сці сабе́ (агу́льнае) уяўле́нне (аб чым-н.)

die ~ verlíeren* — згубі́ць [стра́ціць] арыента́цыю

die ~ ist erschwért — гэ́та абцяжа́рвае [ускладнце] арыента́цыю

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Salz

n -es, -e

1) соль

~ in die Súppe tun* — пасалі́ць суп

2) соль, дасці́пны вы́раз

◊ éine Réde óhne ~ und Schmalz — шэ́рая [ну́дная] прамо́ва

bei j-m (noch) éinen Schínken im ~ (líegen) háben — разм. мець свой раху́нак з кім-н.

das ist für ihn ~ auf die Wúnde — гэ́та яму́ як соль на ра́ну [як хрэн у во́чы]

er liegt tüchtig im ~ — разм. ён тра́піў у бяду́ [у нялёгкае стано́вішча]

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

сі́ла, -ы, мн. -ы, сіл, ж.

1. Здольнасць жывых істот напружаннем мышц рабіць фізічныя рухі, дзеянні; фізічная энергія або маральная магчымасць чалавека, жывёліны актыўна дзейнічаць.

Мець немалую сілу.

Страціць сілу.

Набрацца сіл.

Прымяніць сілу (фізічнае ўздзеянне).

2. спец. Велічыня, якая з’яўляецца мерай механічнага ўзаемадзеяння цел; энергія, якая ўздзейнічае на матэрыю, цела, а таксама ступень інтэнсіўнасці, напружанасці гэтай энергіі.

С. зямнога прыцяжэння.

С. цяжару.

С. электрычнага току.

3. звычайна мн. Матэрыяльная аснова як крыніца энергіі, дзейнасці.

Сілы прыроды.

4. чаго. Здольнасць праяўлення якой-н. дзейнасці, стану, якая адрозніваецца пэўнай ступенню напружанасці, накіраванасці.

С. характару.

С. духу.

5. Улада, магутнасць, уплыў.

Магутная і непераможная с. барацьбітоў за мір.

6. Сутнасць, сэнс (разм.).

Уся с. ў тым, што чалавек гэты — майстар сваёй справы.

7. Значэнне, дзейнасць, правамоцтва.

Закон уступае ў сілу з 1 студзеня.

С. закона.

8. мн. Грамадская група, наогул людзі, якія вызначаюцца якімі-н. характэрнымі прыкметамі або накіраванасцю ў сваёй дзейнасці.

Дэмакратычныя сілы міру.

Лепшыя філарманічныя сілы.

Творчыя сілы інтэлігенцыі.

9. мн. Тое, што і войскі.

Сухапутныя сілы.

Узброеныя сілы краіны.

10. Т мн. сі́ламі. Пры дапамозе, з удзелам каго-н.

Сіламі аднавяскоўцаў адрамантавалі дарогу.

11. каго-чаго. Велізарная колькасць, мноства (разм.).

Гэты чалавек мае сілу дабра ўсякага.

◊

Ад сілы (разм.) — самае большае.

З сілай — з вялікім уздымам, пачуццём (гаварыць, спяваць і пад.).

З усёй сілы або на ўсю (поўную) сілу або з усіх сіл — з найбольшым напружаннем; што ёсць моцы.

(Не) па сіле каму або (не) пад сілу каму — пра адпаведнасць (неадпаведнасць) магчымасцей каго-н. рабіць што-н.

(Не) у сілах — (не) магчы зрабіць што-н.

Нячыстая сіла (разм.) — чорт, д’ябал.

Па меры сіл — адпаведна з сіламі, з магчымасцямі.

У сіле (разм.) —

1) у стане фізічнага і духоўнага росквіту;

2) у разгары, у росквіце.

Усімі сіламі — прыкладваючы ўсё старанне, намаганні.

Цераз сілу — звыш магчымасцей, жадання.

|| прым. сілавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

устано́ўка ж.

1. (размяшчэнне) Áufstellen n -s, Áufstellung f -, -en;

2. тэх. (мантаж, наладжванне) Áufstellung f -; Montáge [-ʒə] f -, -n, Installatión f -, -en, Éinbau m -(e)s; Áufsatzeinstellung f (у артылерыі);

3. тэх. (прылада, механізм) Ánlage f -, -n, Éinrichtung f -, -en, Vórrichtung f -, -en;

устано́ўка для кандыцыянава́ння (паветра) Klímaanlage f -, -n;

рэнтге́наўская ўстано́ўка Röntgenapparat m -(e)s, -e;

хімі́чная ўстано́ўка Chemíeanlage f;

халадзі́льная ўстано́ўка Kälteanlage f, Kühlanlage f;

4. (арыентыроўка) Éinstellung f -, -en, Stéllungnahme f -, -n;

мэ́тавая ўстано́ўка Zíelsetzung f -, -en, Ziel n -(e)s, -e;

мець устано́ўку на што-н. auf etw. (A) éingestellt sein; etw. im Áuge háben;

5. (дырэктыва, прынцып) Ríchtlini¦e f -, -n, Direktíve [-və] f -, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

глядзе́ць

1. scháuen vi; gúcken vi (разм.); blícken vi (на каго-н. auf A); ánsehen* vt; zúsehen* vi (D) (на тое, што здзяйсняецца);

2. (пра вокны) Áussicht háben, blícken vi, scháuen vi (куды-н. auf A);

3. разм. (мець выгляд) áussehen* vi;

глядзе́ць геро́ем wie ein Held áussehen*;

4. (прыглядаць) Acht geben*, áufpassen (за кім-н. auf A);

глядзе́ць за дзе́цьмі auf die Kínder áufpassen [Acht geben*, áchten];

◊

глядзе́ць ва ўсе во́чы auf der Hut sein, kein Áuge von etw. (D) wénden; áufmerksam zúsehen*, die Áugen nicht ábwenden können*, ganz Áuge sein;

глядзе́ць праз па́льцы ein Áuge zúdrücken;

няма́ чаго́ на яго́ глядзе́ць! an ihm [an dem] gibt es nichts Besónderes!

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Ахво́та (БРС, Бяльк., Гарэц., Мал., Касп., Сержп., КЭС, лаг., Яруш.), ахвочы ’шчыры, хто робіць з ахвотай’ (БРС, Касп., Гарэц., Бяльк., КЭС, лаг., Яруш.), ахвоціцца ’мець ахвоту’ (КЭС, лаг.), охвоча ’без прымусу’ (КЭС, лаг.), ахвотна (БРС, Касп., Гарэц., Бяльк., КЭС, лаг.), охвотно ’весела, прыемна’ (КСТ), ахвотнік ’дабраволец’ (БРС, КЭС, лаг.), ст.-бел. ѡхвотно (XV ст.), ѡ̈хвочий, ѡ̈хвочь (XVI ст., Карскі, 1, 339), укр. охвота ’жаданне, задавальненне’, охвітно ’прыемна, з задавальненнем’, рус. охвота ’жаданне’, ’паляванне’ (выключна паўночна-заходняе), ст.-рус. охвота, охвочии, охвотьнъ ’вясёлы, жвавы’. Нельга разглядаць асобна ад ахота, з якім ахвота мае паралельнае ўжыванне на большай частцы беларускага моўнага арэалу; паводле Брукнера, KZ, 45, 25, назоўнік ад *ochvy: параўн. палаб. våxvě ’здаровы, вясёлы’ (з oxvъ‑jь), в.-луж. wochwy ’тс’, палаб. våxötně (з oxvotьnъjь), «na tüjǫ våxötǫ» «за тваё здароўе» (тост) < *oxvotǫ гл. Шыдлоўска–Цэглёва, SOc, 27 (1968), 266; гл. таксама Махэк₂, 411, які ўслед за Брукнерам збліжае з ст.-чэш. ochviti sě ’разгуляцца, распаліцца, аддацца чаму-небудзь’, тады ахота < ахвота з выпадзеннем в, параўн. Бернекер, 398, адносна фанетычных умоў гэтай з’явы гл. Ільінскі, AfslPh, 29, 168 і наст.; Атрэмбскі (Życie wyrazów, 320) тлумачыць выпадзенне w у польск. ochwota і развіццё значэння ад ’жвавасць, вясёласць’ да ’жаданне’ ўплывам chocieć насуперак Брукнеру, які адмаўляе такую сувязь; інакш Якабсон, Word, 2, 615: рус. охвота < охота ў выніку характэрнай дыялектнай з’явы пераходу охо > охво, паралельнай да ого (оɣо) > ово; згодна Карскаму 1, 339, ахвота з ахота ў выніку народнаэтымалагічнага збліжэння з хватаць. Паводле Шутца, WSl, 8, 346, рус. охвота і охота ўзыходзяць да кораня *xu̯‑o‑t (адлюстроўвае нармальную ступень чаргавання асноў, што ўзнікла на базе ступені з рэдукцыяй, першапачаткова *xō̆ut‑: *xūt‑: *xut‑ > чэш. huť ’радасць’, прасл. xytiti, серб.-харв. htjěti < *xъteti), які супрацьпастаўляецца кораню *xu̯‑ō‑t з падаўжэннем галоснага, параўн. прасл. xvatъ, рус. хвати́ть ’схапіць’, гл. таксама Куркіна, Этимология, 1971, 77. Параўн. расхваціцца ’зрабіць з ахвотай’ (Юрч. Фраз. 2).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Калма́ты ’пакрыты густымі скудлачанымі валасамі, поўсцю, касматы, кудлаты’, ’зроблены са скуры з доўгай густой поўсцю; з доўгім ворсам’, ’аброслы валаскамі, пушынкамі; нягладкі’ (БРС, ТСБМ). У гаворках: ’ускудлачаны, непрычасаны; касматы’ (Мал., Сл. паўн.-зах., Сцяшк., Шат.). Ёсць таксама форма камлаты ’тс’ (івац., Бір., Працы ІМ, 6; саліг., Нар. словатв.; Сл. паўн.-зах., ТС, Федар. I). Дакладных адпаведнікаў да гэтага слова як быццам няма. Сустракаецца яно толькі ў с.-бел. гаворках; сказаць цяжка, ці вядома шырэй; таксама з дзвюх форм цяжка выдзеліць першасную. Відавочная інавацыя або архаізм, нельга таксама выключыць запазычання слова. Калі зыходзіць з архетыпу калм‑, можна прывесці некаторыя паралелі з суседніх рус. гаворак (гл. калмач і камлак), аднак у лінгвагеаграфічным аспекце яны неістотныя. Для такой структуры можна меркаваць аб праформе kl̥m‑, магчыма, паралельную да kl̥t‑ і да т. п. (параўн. калдыга і інш., гл. вышэй). Аб імавернасці такога меркавання сведчыць зах.-бран. калманоги ’кульгавы’, у такім выпадку можна думаць аб даўняй семантыцы ’боўтаць’, ’боўтацца’ і ’кульгаць’ (’хадзіць, перавальваючыся’?). Не выключана, што сюды можна аднесці і ўкр. калмичити ’змочваць снапы ў вадкай гліне перад пакрыццём даху’. Калі зыходзіць з першаснай формы камл‑, неабходна мець на ўвазе магчымасць утварэння такой асновы і з больш ранняй *кабл‑. Такая магчымасць уяўляецца тым не менш малаверагоднай, хоць выключыць яе поўнасцю нельга (параўн. камлук, каблук). Можна меркаваць аб магчымай сувязі з лахматы. Калі метатэза халматы сапраўды мела месца, наступнае азванчэнне зычнага не здаецца неверагодным. Апрача ўсяго гэтага, тут мог рэалізавацца субстратны ўплыў (параўн. жанік ∼ жаніх і інш. у бел. зоне моцнага балтыйскага ўплыву). У такім выпадку лёгка можна вытлумачыць параўнальна вузкі арэал распаўсюджання бел. слова. Адносна запазычання нічога пэўнага сказаць нельга. Таксама няясна, ці ёсць падставы лічыць разглядаемае слова архаізмам, паколькі нельга падмацаваць такое меркаванне надзейнымі доказамі. Адносна формы калматы параўн. яшчэ полац. хамлак (гл. падрабязней пад калмык).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

common

[ˈkɑ:mən]

1.

adj.

1) супо́льны

common interest — супо́льныя зацікаўле́ньні

2) агу́льны, агу́льнапрыня́ты

by common consent — за агу́льнай зго́дай

common knowledge — агу́льнае ве́дама

3) грама́дзкі, публі́чны

common land — грама́дзкая пасе́ка

4) звыча́йны, про́сты, паспалі́ты

common man — звыча́йны, про́сты чалаве́к

5) про́сты, грубы́

common speech — про́стая, груба́я мо́ва

6)

агу́льны

common gender — агу́льны род

common noun — агу́льны назо́ўнік

2.

n.

1) супо́льнае n.

2) звы́чайнае n.

to have nothing in common — ня мець нічо́га супо́льнага

3) агу́льнаграма́дзкая зямля́

4) про́стыя лю́дзі

5) агу́льная стало́ўка (для студэ́нтаў)

the Commons = the House of Commons — ні́жняя пала́та брыта́нскага й канады́йскага парлямэ́нту

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

deal

[di:l]

1.

v., dealt, dealing

2.

v.i.

1) мець спра́ву, дачыне́ньне

Arithmetic deals with numbers — Арытмэ́тыка займа́ецца лі́камі

2) ста́віцца, адно́сіцца

to deal fairly with everyone — ста́віцца да ўсі́х справядлі́ва

3) гандлява́ць

a butcher deals in meat — мясьні́к гандлю́е мя́сам

4) нано́сіць (уда́р)

5) раздава́ць, разьдзяля́ць

3.

v.t.

1) разьдзяля́ць

2) раздава́ць ка́рты (у гульні́)

4.

n.

1) informal пагадне́ньне n., умо́ва f., гандлёвая зьдзе́лка

to make a deal with someone — дамо́віцца, старгава́цца

it is a deal — Дамо́ўлена

2) informal прагра́ма f.; плян, лад -у m.

a new deal — но́вая прагра́ма

he smokes a great deal — ён шмат ку́рыць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

want

[wɑ:nt]

1.

v.t.

1) хаце́ць; жада́ць

He wants to become an engineer — Ён хо́ча быць інжынэ́рам

He wants a new car — Ён хо́ча мець но́вую машы́ну

2) патрабава́ць

Plants want water — Расьлі́нам патрэ́бная вада́

Apartment wanted — Патрэ́бная кватэ́ра

2.

n.

1) жада́ньне n.; патрэ́ба f.

My wants are few — Мае́ патрэ́бы невялі́кія

2) недахо́п -у m., няста́ча f.

from want of — дзе́ля няста́чы чаго́

3) няста́ча, гале́ча f.

The old soldier is now in want — Стары́ жаўне́р цяпе́р жыве́ ў гале́чы

to want to informal — паві́нен

You want to eat a balanced diet — Вы паві́нны харчава́цца памярко́ўна

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)