Духмя́ны ’пахучы, водарны’ (БРС, Касп.). Рус. духменый, духмя́ный. Утварэнне суфіксам *‑men‑ ад *duxъ ’пах, духмянасць, водар’. Трубачоў (Эт. сл., 5, 151) рэканструюе прасл. дыял. *duxmenъ ’духмяны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Крыксу́н ’крыкун (пра дзіця)’ (Юрч., Яўс., З нар. сл., КЭС, лаг., Жд. 3, Мат. Маг., Сцяшк.). Утварэнне на ‑ун пад уплывам крыкун. Да крыкса 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ме́льстынь, мяльстыня́ ’мель, доўгая каса ў рацэ, возеры’ (нясв., Яшк.). Утварэнне з суфіксамі ‑ынь (‑ыня) прасл. ‑ynʼi ад прыметніка мелісты (як пустыня ад pustъ і ‑ynʼi).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прасце́нак ’частка сцяны паміж аконнымі ці дзвярнымі праёмамі’ (ТСБМ, Шушк., Нас., Касп.; в.-дзв., Сл. ПЗБ). Рус. просте́нок ’тс’. Конфікснае (про- + ‑ак) утварэнне ад сцяна (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Талані́ць, толоні́ць ’гаварыць недарэчнае’ (ТС). Звязана з талала (гл.); утварэнне ад гукапераймальнай асновы з экспрэсіўным суф. ‑ані‑ (‑оні‑), параўн. аналагічнае ўтварэнне ад пашыранай асновы талатоніць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таўко́та ’таўкатня’ (Ян.). Да таўкаць (гл.), утварэнне з суф. от‑а, для якога мяркуецца польскае паходжанне (Пацюпа ў Станкевіч, Язык, 1171), што па лінгвагеаграфічных прычынах малаверагодна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вязы́ ’ашыек’ (Шатал.). Рус. дыял. вя́зы, укр. вʼя́зи, чэш. vaz, славац. väzy. Відаць, утварэнне ад *vęzati ’вязаць’ (*’тое, што звязвае галаву з тулавам’). Параўн. Фасмер, 1, 374.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Га́маць дзіцячае ’есці’ (БРС, Нас., Шат., Касп.), га́мкаць ’тс’ (Нас.). Укр. га́мати, гамкати ’тс’, рус. га́мать, га́мкать. Утварэнне ад выклічніка гам! (які перадае тую ж семантыку — ’есці’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кісля́ ’кіслата’ (ТСБМ, Жд. 2, Сл. паўн.-зах.), ’закваска’ (Сл. паўн.-зах.). Утварэнне ад кіслы (гл.) з дапамогай суфікса ‑ja (як suša < sux + ja) (SP, 1, 82).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Не́слух ’непаслухмяны’ (Нас., Бяльк., Касп.), ’непаслухмяныя дзеці’ (Варл.), сюды ж не́слуш ’непаслухмяны’ (Нас.), укр. не́слух ’тс’, рус. не́слуш ’тс’. Усх.-слав. утварэнне ад не слухаць (слушать), гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)