трымара́н
[ад гр. tri = трох + (ката)маран]
яхта з трыма кілямі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Трохро́жка, трохрожкі ‘вілы з трыма зубамі’ (бялын., Янк. Мат., Юрч. СНС, Выг.), трохро́жка ‘вешалка з рагоў лася’ (ТС). Да тры (гл. трох) і рог (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тро́йка 1, трэ́йко ‘тройчы’ (Нар. Гом.), тро́йко ‘трое’ (Рам. 3, ТС), ‘трайня’ (Сл. ПЗБ), трэ́ка ‘тройчы’ (Сцяшк. Сл.), трэ́ко ‘тс’ (Сержп.). Узыходзяць да формы зборнага лічэбніка *trojь ‘трое’, аформленага па ўзоры *dvojьka ‘двое’ з суф. ‑k‑, гл. Карскі 2-3, 55; Мяркулава, Этимология–1972, 102; SP, 5, 185. Формы з ‑э(й) можна патлумачыць уплывам балтыйскіх моў на фоне тро́е, пры літ. trejí ‘тры, трое’, аднак больш верагодная змена о > э пад націскам пад уплывам трэці.
Тро́йка 2 ‘лічба 3 і адпаведная адзнака ці карта; запрэжка з трох коней; група з трох чалавек; касцюм з трох рэчаў’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), ‘3‑метровая калода’ (Мат. Гом.), ‘трэці ход у гульні’ (ТС). Да папярэдняга слова (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сябрава́цца, ‑руюся, ‑руешся, ‑руецца; незак.
Разм. Тое, што і сябраваць. Сябравацца з Чорным было лёгка. Лужанін. [Антон Ліпчонак] з .. [Грышкам] моцна сябраваўся ў Мінску па працягу трох год. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трохфа́зны, ‑ая, ‑ае.
Спец.
1. Які складаецца з трох фаз, этапаў. Трохфазнае разгортванне паняццяў.
2. Звязаны з трохфазным пераменным токам. Трохфазны генератар.
•••
Трохфазны ток гл. ток.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трыёль, ‑і, ж.
Трохдольная рытмічна я музычная фігура ў музыцы двухдольнага размеру; група з трох рытмічна аднолькавых пот, роўных па працягласці дзвюм нотам таго ж напісання.
[Ням. Triole.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упа́свіць, ‑су, ‑сеш, ‑се; ‑сем, ‑сяце, ‑суць; пр. упасвіў, ‑віла; заг. упасі; зак., каго.
1. Змагчы пасвіць. Не ўпасе кароў адзін пастух. // перан. Разм. Выгадаваць, дагледзець, выхаваць. — Да трох год, кажуць, качай [дзяцей], як яечка, да сямі пасі, як авечку. А падрастуць, дык і не ўпасеш, бывае. Ермаловіч. Паспрабуй, угледзь нават трох — зайцоў і тых не ўпасеш, а тут людзі. Чыгрынаў.
2. Разм. Адкарміць на падножным корме.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГЕНЕРА́ЛЬНАЯ ВАЙСКО́ВАЯ КАНЦЫЛЯ́РЫЯ,
вышэйшая ваен. і адм. ўстанова ў Левабярэжнай Украіне ў 17—18 ст. Засн. ў ходзе вызв. вайны 1648—54 укр. народа супраць польскага панавання. Размяшчалася пры рэзідэнцыях укр. гетманаў. Складалася з генеральнай старшыны. У пач. 18 ст. Генеральнай вайсковай канцылярыі перададзена кіраванне Левабярэжнай Украінай. Яе дзейнасць кантралявала Маларасійская калегія. У 1734 пераўтворана ў Праўленне гетманскага ўрада (складалася з трох афіцэраў і трох «выбарных» прадстаўнікоў вышэйшай казацкай старшыны). Ліквідавана пасля скасавання гетманства (1764).
т. 5, с. 154
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
недалічы́цца, ‑лічуся, ‑лічышся, ‑лічыцца; зак.
Выявіць пры падліку недахоп, адсутнасць каго‑, чаго‑н. Рэвізія недалічылася шасцідзесяці трох рублёў. Лобан. Праз некалькі гадзін мы недалічыліся двух чалавек. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ардына́та, ‑ы, ДМ ‑наце; Р мн. ‑аў; ж.
У геаметрыі — назва аднаго з двух (трох) лікаў, якая вызначае становішча пункта на плоскасці адносна прамавугольнай сістэмы каардынатаў.
[Ад лац. ordinatus — упарадкаваны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)