палатно́, -а́, мн. -ло́тны, -аў, -лацён і -ло́цен, н.
1. Гладкая льняная тканіна асобага перапляцення.
Кужэльнае, зрэбнае п.
Віскознае п. (віскозная тканіна такога перапляцення). Збялець як п. (стаць вельмі бледным).
2. Паласа, стужка ў механізме.
П. транспарцёра.
3. Карціна (звычайна на матэрыі асобага перапляцення).
Выстаўка лепшых палотнаў беларускіх мастакоў.
Шырокае гістарычнае п. (перан.: пра літаратурны твор, які апісвае гістарычныя падзеі).
4. Дарожны насып, аснова для верхняга пакрыцця дарогі (спец.).
П. чыгункі.
5. Плоская тонкая частка чаго-н. (спец.).
П. касы.
П. пілы.
|| прым.палатня́ны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Палатняная кашуля (з палатна). Палатняная вытворчасць.
Палатнянае перапляценне (з роўным чаргаваннем нітак асновы і ўтку).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ВЕ́ТЭМАА (Vetemaa) Эн
(н. 20.6.1936, Талін),
эстонскі пісьменнік. Засл. пісьменнік Эстоніі (1977). Скончыў Талінскі політэхн.ін-т (1959), Талінскую кансерваторыю (1965). Друкуецца з 1958. Аўтар паэт. зб-каў «Пераломны ўзрост» (1962), «Гульня ў снежкі» (1966), цыкла «маленькіх раманаў» («Манумент», 1965; «Стомленасць», 1967; «Рэквіем для губнога гармоніка», 1968; «Яйкі па-кітайску», 1969), рамана «Серабрыстая стужка» (1977). У творах узнімае маральна-этычныя праблемы, праблемы узаемаадносін сучасніка з грамадствам, крытыкуе цынічна-спажывецкія адносіны яго да жыцця. Майстар сац. гратэску (п’есы «Вячэра на пецярых», 1974; «Зноў гора ад розуму», 1975; «Ружоўнік», паст. 1976), камедыёграф («Сусана, або Школа майстроў», нап. 1974, і інш.). Зрабіў стылізаванае пералажэнне нар.эст. эпасу «Успаміны Калевіпоэга» (1971).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Страка́ ‘пятля (вушка) у лапцях’ (глыб., паст., Сл. ПЗБ, Мат. Гом.), стро́кі ‘вушкі ў лапцях’ (Жд. 3, Мат. Маг.; барыс., Шатал.), “доўгія вяроўчатыя валокі, якія працягваюцца праз сярэднія вушкі і ўтвараюць па абодвух бакох пяткі пастолу вялікія петлі — строкі” (Серб. Вічын), сюды ж стро́чанікі ‘лапці (лепшага вырабу)’ (Мат. Гом.), стро́чка ‘стужка’ (Ян.). Параўн. укр.строка́ ‘рант у пасталах’, строчаки́ ‘шнуркі для прывязвання лапцей’, стрічка ‘стужка, тасёмка’, дыял.стри́чка ‘пятля для лоўлі птушак’, рус.строка́ ‘радок лыка пры пляценні лапцей’, польск.дыял.stroka, strzoka ‘паласа’, ст.-польск.stroka ‘пояс, паласа, кропка’, в.-луж.tšoka ‘шрам, след ад апёка’. Бязлай (3, 332) адносіць сюды ж славен.stróka ‘слой, нізка’ і серб.-харв.стро̏ка ‘кароста ў авечак’, štroka ‘нейкая хвароба ў свіней’. Літ.strakà ‘слой, нізка’ запазычана з славянскай. Слова роднаснае строк ‘авадзень’ (гл.), яго першаснае значэнне меркавалася як ‘укол; кропка’ (Міклашыч, 325; Траўтман, 284; Фасмер, 3, 780; Шустар-Шэўц, 1548), параўн. строк3 (гл.). Паводле ЕСУМ (5, 444, 447–448), частка ўкраінскіх слоў лічыцца запазычанай з польскай і далей з ням.Strick ‘вяроўка, завязка’, што не выключае кантамінацыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ро́ўнядзь, ‑і, ж.
Роўнае месца, раўніна. Амярцвелае поле рассцілалася белым абрусам аднастайнай роўнядзі, а лес цёмна-сіняю сцяною выступае ў нерухлівай постаці і тупой немаце.Колас.//чаго або якая. Роўная паверхня чаго‑н.; гладзь. Белыя чайкі лятаюць высока над стрэхамі хат, а над люстранай роўняддзю азёр планіруюць спрадвечныя сябры гэтых стрэх — буслы...Брыль.Адсюль далёка відаць наваколле: і роўнядзь поля, і асфальтавая стужка дарогі, і горад.Марціновіч.Сонца апускаецца яшчэ ніжэй, і вось за намі, па рачной роўнядзі, пачынае, як хвост, цягнуцца .. люстраная паласа.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
aksamitka
aksamit|ka
ж.
1. аксамітка (стужка з аксаміту);
wisiorek (medalion) na ~ce — кулон (медальён) на аксамітцы;
2.бат. аксамітка (Tagetes L.)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
«БЕЛАРУСЬГУМАТЭ́ХНІКА»,
завод па вытв-сці гумавых тэхн. вырабаў у Бабруйску. Створаны ў 1952 для вырабу натуральнага каўчуку. У 1954—57 пераабсталяваны ў рэгенератны з-д, з 1959 Бабруйскі з-д гумавых тэхн. вырабаў. У 1959—65, 1970 і 1977 рэканструяваны і расшыраны. У 1976—90 галаўное прадпрыемства ВА «Беларусьгуматэхніка». З 1990 арэнднае, з 1992 нар. прадпрыемства, з 1994 акц.т-ва. Асн. прадукцыя (1995): фармавыя і нефармавыя гумава-тэхн. вырабы для камплектацыі аўтамабіляў і трактароў, рукавы гумавыя з нітачным узмацненнем, ніткі з латэксу, падлогавыя пакрыцці, гумавыя порыстыя і няпорыстыя пласціны і дэталі для абутку, стужка канвеерная, вырабы з ліццёвага поліурэтану, пласціны гумавыя, гумаватканінныя, гукаізаляцыйныя бітумныя і тэкстыльна-бітумныя.
1. Абматаць, абкруціць што‑н. чым‑н. Апавіць галаву стужкай.// Размясціць вакол чаго‑н., абкружыць. Здаецца, недарэчным было да гэтых вочак-васількоў, да льняных кудзеркаў, што вянком апавілі твар яе [Ганнін] белы, браўнінг пры поясе, маленькая карабінка за плячыма, кулямётная стужка цераз плячо...Нікановіч.// Аплесці сабой (аб раслінах).
2.перан. Пакрыць з усіх бакоў, ахугаць; заслаць (дымам, туманам). Лісце алае засыпае роў, Пушчу чорную апавіў туман.Караткевіч.Ціхі ночы спакой усё наўкол апавіў.Гурло.// Ахапіць, абняць (пра пачуцці). Невыразна лёгкі, як дымок, сум апавіў сэрца.Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
braid
[breɪd]1.
n.
1) каса́f. (з валасо́ў)
2) та́сьма f., тасёмка f.
3) касьні́к -а́m., сту́жкаf. (да валасо́ў)
2.
v.t.
1) пле́сьці, заплята́ць (валасы́)
to braid rugs — пле́сьці дываны́
2) абшыва́ць та́сьмай
3) зьвя́зваць сту́жкай
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
метрIм. (адзінка даўжыні) Méter n (разм.m) -s, -;
кубі́чны метр Kubíkmeter n (скар. m³);
квадра́тны метр Quadrátmeter n (скар. m²);
паго́нны метр láufender Méter;
этало́нны метрÚrmeter n;
2. (лінейка, стужка) Métermaß n -es, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)