по́крыва, ‑а, н.
Верхні слой, які пакрывае што‑н. То снег усцілаў зямлю, то праз некалькі дзён нізка над палямі навісалі калматыя дажджавыя хмары і змывалі яе белае покрыва. Дуброўскі. Дрэвы стаяць рэдка, і ўнізе — пышнае травяное покрыва. Гавеман. // Абалонка, якая пакрывае звонку раслінны або жывёльны арганізм. Скурнае покрыва. Валасяное покрыва. // перан. Тое, што пакрывае, ахутвае сабой што‑н. Вось ён [Райніс] прачынаецца. Покрыва ночы рукой адкідае і прагныя вочы да ўсходу ўзнімае. А. Вольскі.
•••
Сарваць покрыва гл. сарваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бало́н
(фр. ballon)
1) закрытая шкляная ці металічная пасудзіна для газаў або вадкасцей;
2) тое, што і камера 3;
3) абалонка аэрастата, дырыжабля, якая напаўняецца газам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
рагавы́ I (состоящий из рогового вещества, сделанный из рога) рогово́й;
акуля́ры ў рагаво́й апра́ве — очки́ в рогово́й опра́ве;
○ ~ва́я абало́нка — анат. рогова́я оболо́чка;
~ва́я падма́нка — мин. рогова́я обма́нка
рагавы́ II (находящийся на углу) углово́й;
р. дом — углово́й дом
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
capsule
[ˈkæpsəl]
1.
n.
1) Med. ка́псула f.
2) Bot. насе́нная каро́бачка
3) Anat. абало́нка (напр. рагава́я, сьлізі́стая)
2.
adj.
сьці́слы, скаро́чаны
a capsule history of Miensk — сьці́слая гісто́рыя Ме́нску
3.
v.t.
зьмяшча́ць у ка́псулы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Балонкі ’перапонкі на нагах вадаплаўных птушак’ (Інстр. II). Гэта слова адносіцца да прасл. bólna, bolnь, якое мела шмат значэнняў: ’перапонка, плеўка, верхні слой, мяккая кара, скурка і да т. п.’ (рус. болона́, бо́лонь, укр. боло́на, польск. błona, чэш. blána, славен. blána і г. д.). Слав. слова лічыцца ідэнтычным па паходжанню з прасл. bolna і г. д. ’паляна, луг’ (гл. бало́на 2) і з’яўляецца роднасным з літ. bálnas ’белы’, грэч. φολίς луска’. Бернекер, 69; Фасмер, 1, 189; Траўтман, 25; Слаўскі, 1, 37. Параўн. блонка. Гл. яшчэ абалонка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
атмасфе́ра
(ад гр. atmos = дыханне + sphaire = сфера, шар)
1) газападобная абалонка вакол Зямлі і некаторых іншых планет;
2) перан. настрой і ўзаемаадносіны ў калектыве (напр. таварыская а.);
3) фіз. адзінка вымярэння ціску газаў (напр. ціск у пяць атмасфер).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ка́мера
(лац. camera)
1) памяшканне асобага, спецыяльнага прызначэння (напр. дэзінфекцыйная к., турэмная к.);
2) закрытая прастора ў якой-н. машыне, прыборы, збудаванні (напр. к. фотаапарата, к. шлюза);
3) унутраная гумавая абалонка пад шынай аўтамабіля, пакрышкай мяча, якая напампоўваецца паветрам.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Патрон 1 ’апякун свабодных, бедных грамадзян’, ’абаронца горада, абшчыны’, ’адвакат-абаронца’, ’гаспадар фірмы, начальнік’, ’святы’, ’дзень анёла’ (ТСБМ, Нас.), ст.-бел. патронъ ’заступнік, абаронца’ (1556 г.). Запазычана са ст.-польск. patron, якое з лац. patrōnus ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 23).
Патрон 2, ветк. патрона ’гільза з капсулем, зарадам і куляй або шротам’ (ТСБМ, Мат. Гом.). З польск. patron, patrona ’тс’. Не выключана магчымасць другаснага запазычання з рус. патрон ’тс’, якое праз ням. Patron прыйшло з франц. patron < с.-лац. patrōnus ’абалонка снарада’. Этымалагічна тоеснае з патрон 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
апла́тка
(польск. opłatek, ад лац. oblatum = ахвераванае)
1) аладачка з прэснага цеста, якая выкарыстоўваецца католікамі і пратэстантамі пры прычасці;
2) абалонка з крухмальнага цеста або жэлаціну для парашковых лякарстваў; капсула.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
іры́с
(гр. iris = радуга)
1) радужная абалонка вока;
2) сорт цукерак у выглядзе плітачак карычневага колеру, якія робяцца з малака, цукру і патакі;
3) суканыя каляровыя ніткі для вышывання, вязання.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)