часці́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

1. Невялікая частка, доля чаго‑н. [Соф’я Пармон:] — Гэтым людзям мы верым, як самім сабе. Яны — часцінка нас. «Маладосць». Часцінка мая ёсць у той перамозе, Якую ў змаганні здабыў мой народ. Прыходзька.

2. звычайна мн. (часці́нкі, ‑нак). Невялікія цвёрдыя крупіцы, частачкі якой‑н. масы, рэчыва. Залатаносны пясок прамываўся на аўчыне — пясок зносіла вада, а часцінкі каштоўнага металу заставаліся ў поўсці. Самуйлёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

во́лаc м Haar n -(e)s, -e;

◊ ні на во́ла nicht um ein Haar, kein bíss¦chen, nicht im Geríngsten;

рваць на сабе́ валасы́ sich (D) die Háare ráufen;

валасы́ ўстаю́ць ды́бам die Háare stehen éinem zu Bérge;

прыцягну́ць што-н за валасы́ etw. an den Háaren hérbeiziehen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

зве́даць, зве́дваць

1. (пазнаць што-н) erfáhren* vt; erkénnen* vt;

2. (перажыць) erlében vt, zu spüren bekómmen*, erdúlden vt;

зве́даць на сабе́ am éigenen Léibe erfáhren*; aus éigener Erfáhrung kénnenlérnen;

◊ хто не зве́даў го́ркага, не пазна́е і сало́дкага wer die Not nicht kennt, weiß nichts vom Glück

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

мы́слить несов.

1. (сопоставлять мысли, делать выводы) мы́сліць; (рассуждать) разважа́ць;

мы́слить о́бразами мы́сліць во́бразамі;

мы́слить логи́чески мы́сліць (разважа́ць) лагі́чна;

2. (представлять) уяўля́ць;

как вы мы́слите себе́ э́то? як вы ўяўля́еце сабе́ гэ́та?;

3. (думать) ду́маць;

об э́том я и не мы́слю аб гэ́тым я і не ду́маю;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

полови́на

1. палаві́на, -ны ж., пало́ва, -вы ж.;

полови́на тре́тьего палаві́на (пало́ва) на трэ́цюю;

2. (часть помещения) уст. палаві́на, -ны ж.;

пара́дная полови́на до́ма пара́дная палаві́на до́ма;

◊

моя́ полови́на мая палаві́на;

середи́нка на полови́ну (на полови́не) а) ні сёе ні то́е; б) (посредственный) сярэ́дні, ніштава́ты, та́к сабе;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

слома́ть сов. злама́ць; палама́ць;

слома́ть стул злама́ць (палама́ць) стул;

слома́ть сопротивле́ние проти́вника злама́ць супраціўле́нне праці́ўніка;

◊

слома́ть себе́ ше́ю (го́лову) скруці́ць (злама́ць) сабе́ ка́рак;

слома́ть зу́бы (на чём) палама́ць зу́бы (на чым);

слома́ть лёд злама́ць лёд;

слома́ть рога́ (кому) злама́ць ро́гі (каму);

чёрт но́гу слома́ет чорт нагу́ зло́міць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

содержа́ть несов.

1. (на иждивении) утры́мліваць, мець на ўтрыма́нні;

содержа́ть семью́ утры́мліваць (мець на ўтрыма́нні) сям’ю́;

2. (держать в определённых условиях, состоянии) трыма́ць;

содержа́ть ве́щи в поря́дке трыма́ць рэ́чы ў пара́дку;

3. (вмещать, заключать) змяшча́ць;

кни́га соде́ржит (в себе́) мно́го интере́сного кні́га змяшча́е (у сабе́) шмат ціка́вага;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

цель

1. (мишень) цэль, род. цэ́лі ж., мн. цэ́лі, -ляў;

стрельба́ по закры́тым це́лям стральба́ па закры́тых цэ́лях;

2. перен. мэ́та, -ты ж.;

име́ть це́лью мець на мэ́це;

ста́вить себе́ (задава́ться) це́лью ста́віць сабе́ за мэ́ту;

с це́лью з мэ́тай;

в це́лях у мэ́тах (для таго́, каб).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

сам

1. мест., в разн. знач., м. сам (ж. сама́, ср. само́); мн. са́мі;

он сам э́то сде́лал ён сам гэ́та зрабі́ў;

ты сказа́л э́то самому́ себе́ ты сказа́ў гэ́та само́му сабе́;

вы са́ми зна́ете вы са́мі ве́даеце;

он сам спра́вился с рабо́той ён сам спра́віўся з рабо́тай;

э́то сама́ жизнь гэ́та само́ жыццё;

2. (хозяин, глава) сущ., уст. сам, род. само́га м.;

сам приказа́л сам загада́ў;

◊

сам не свой сам не свой;

сам по себе́ сам па сабе́, сам праз сябе́;

быть сами́м собо́й быць самі́м сабо́й;

само́ собо́й разуме́ется само́ сабо́й разуме́ецца (зразуме́ла);

сам себе́ хозя́ин (голова́) сам сабе́ гаспада́р (галава́);

э́то говори́т само́ за себя́ гэ́та гаво́рыць само́ за сябе́;

и сам не рад і сам не рад;

он — сама́ доброта́ ён — сама́ дабрыня́;

каки́е са́ми, таки́е и са́ни погов. які́я са́мі, такі́я і са́ні;

са́ми с уса́ми погов. са́мі з вуса́мі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

Пусці́ць ’дазволіць рухацца; кінуць; пакінуць у спакоі; адпусціць, адлажыць’ (Сл. ПЗБ, Сержп., ТС, Яруш., Бяльк.), ’даць, вызваліць месца, праход, дарогу’ (кір., Нар. сл.) у спалучэннях: пусці́ць го́лас ’падаць голас’ (Гарэц.), пусці́ць на вецер ’зачараваць, праклясці, выкарыстоўваючы вецер як сродак пераносу пракляцця’ (мін., Жыв. сл.), сюды ж пусці́цца ’пайсці; дазволіць сабе нешта; пачаць расці’ (Сл. ПЗБ), пусці́цца ў абу́зу ’пайсці ў блуд’ (Бяльк.), пусці́цца сарама́ ’згубіць сорам’ (Шат.), параўн. укр. пусти́ти, рус. пусти́ть, польск. puścić, чэш. pustiti, славац. pustiť, в.-луж. pusćić, н.-луж. pušćiś, славен. pústiti, серб.-харв. пу̀стити, балг. пу́сна, макед. пушти, ст.-слав. поустити. Прасл. *pustiti ад *pustъ (гл. пусты), гл. Фасмер, 3, 405; Бязлай, 3, 138; Шустар-Шэўц, 2, 1194; першапачатковае значэнне ’зрабіць вольным, вызваліць’ (Чарных, 2, 84) або ’кінуць, пакінуць без людзей’, што, на думку Сноя (516), адлюстроўвае качавы спосаб жыцця; апошняе можна аднесці і да прымітыўнага (падсечна-агнявога) спосабу апрацоўкі зямлі, якую пакідалі без увагі пасля выкарыстання, бо яна ўжо была пустая, неўраджайная (Махэк₂, 501). Гл. таксама пуска́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)