Verbum

Мэма ₁ ’няўдачнік, маўчун’, ’гультай’ (ігн., барыс., Сл. ПЗБ). Балтызм. Параўн. літ. mėmá, mėmė́ ’зявака, маўчун’ (Грынавяцкене і інш., Liet. term., 183).

Мэма ₂ ’вош’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Балтызм. Параўн. літ. mū̃mas ’вош’ (Грынавяцкене, там жа, 3, 83).

Мэма ₃ ’баба, якой палохаюць дзяцей’ (РБС₂, 1, 76). Балтызм. Параўн. літ. mėmė́ ’ціхі, павольны, маўклівы’.

◎ Ку́пра ’горб’, ’карак’, ’бядро’, ’клуб у каровы’, ’пупок у птушак’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. літ. kupra ’горб’ (там жа, 2, 575). Балтызм. Гл. Лаўчутэ, Балтизмы, 144. Нельга змешваць з укр. купер ’хвасцец’, польск. kuper, чэш. kupr ’тс’, якое, магчыма, мае генетычную сувязь з літ. kaūparas ’курган’, і інш. (параўн. Фасмер, 2, 420; Слаўскі, 3, 377).

Лужа́віна ’лугавіна, невялікая палоска лугу’ (ТС). Відавочна, у зафіксаваным значэнні трэба было б указаць на тое, што гэта палоска — мокрая, пакрытая вадой, як сведчыць прыклад: Церэз лужок лужавіна була (там жа), а таксама жытк. лужа́вінка ’лужок сярод поля’, ’нізкае месца, дзе доўга стаіць вада’ (Яшк.). Да лу́жа (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 119).

Малідава́цца ₁ ’адзначацца’ (смарг., Сл. ПЗБ). Паводле Грынавяцкене (там жа, 3, 24), з ням. sich melden ’прадстаўляцца’, melden ’паведамляць, дакладваць’. Відаць, хутчэй з польск. meldować się ’адзначацца’.

Малідавацца ₂ ’мучыцца, перажываць цяжкасці’ (лід., Сцяшк. Сл.). Няясна. Відавочна, узыходзіць да ням. разм. malade ’хворы’, якое з франц. malade ’тс’, maladie ’хвароба’, ’страсць, манія’, maladif ’хворы, нягеглы’.

Галёш (БРС, Шат.), галёшы (Сцяшк. МГ). Запазычанне з польск. kalosz ’тс’ (з азванчэннем k > g у бел. мове). Адносна паходжання польск. слова Брукнер (214) мяркуе аб яго запазычанні з франц. galoche (а гэта з раманскімі сувязямі). Аб складанасці праблематыкі, звязанай з паходжаннем гэтага слова наогул, гл. Шанскі, 1, Г, 19–20 (там і агляд версій).

Га́нак ’ганак’ (БРС, Шат., Касп., Нас., Сцяшк.), ’прызба’ (БРС), ’веранда’ (Жд. 2). Ст.-бел. (з XVI ст.) кганокъ, кганекъ, ганокъ (гл. Булыка, Запазыч., 147). Укр. га́нок, рус. дыял. га́нок. Запазычанне з польск. ganek (а гэта з ням., дакладней, с.-в.-ням. ganc, ням. Gang). Гл. Булыка, там жа; Фасмер, 1, 392; Слаўскі, 1, 254.

Гарбу́ша ’рыба гарбуша’ (БРС), укр. горбу́ша. Новае запазычанне з рус. горбу́ша ’рыба гарбуша’. У рус. мове гэта слова вядома ўжо ў слоўніках канца XVIII ст. Паводле Шанскага (1, Г, 130), гэта слова ў рус. мове з’явілася спачатку ў далёкаўсходніх дыялектах. Назва дадзена рыбе за вялікі горб, які вырастае ў самцоў. Гл. Шанскі, там жа.

Бамбу́к. Рус. бамбу́к, укр. бамбу́к. Слова, вядомае ў многіх мовах (англ. bamboo, франц. bambou, гал. bamboe, ісп. bambú, ням. Bambus і г. д.). Першакрыніца — інданезійская мова. Фасмер, 1, 120; Локач, 18; Клюге, 47; падрабязна MESz, 1, 235. Паводле Шанскага, 1, Б, 30, непасрэднае запазычанне з новалац. Bambuc (там і іншае тлумачэнне некаторых дэталей запазычання).

Бача́жына ’азярцо сярод грудка’ (Яшкін). Можна параўнаць з рус. дыял. бача́га ’лужына’ (алан.), бочага (СРНГ), бача́г, бача́к вір, глыбокае месца ў рацэ, ручаі’ (ярасл.). Але паходжанне гэтай групы слоў няяснае (гл. Фасмер, 1, 138). Фасмер (1, 202), Шанскі (1, Б, 179) тлумачаць рус. форму боча́г(а) ад моча́г, мо́крый (гл.; там і літ-ра).

Про́га ’праход у агароджы’, ’жэрдка, якой закрывалі што-небудзь’ (смарг., Сл. ПЗБ), ’палонка, прабітая ў лёдзе для лову рыбы’ (міёр., Жыв. НС). Аўтары слоўніка (Сл. ПЗБ, 4, 109) выводзяць з польск. proga ’перакладзіна’. Грынавяцкене (там жа) параўноўвае з літ. próga ’праход у агароджы’. Гл. прага ₂; пра варыянтнасць прага/прога гл. Крывіч, 8, 107.