рассе́йванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. рассейваць — рассеяць; дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. рассейвацца — рассеяцца. // Спец. Роскід пападанняў пры стрэльбе з адной і той жа гарматы (мінамёта) пры аднолькавай устаноўцы прыцэла.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расчу́ленасць, ‑і, ж.

Стан расчуленага; усхваляванасць. [Хлопчык] паволі змаўкаў, сціха хліпаючы не столькі ад гора, колькі ад расчуленасці. Гарэцкі. Засталася расчуленасць, ціхая, трошкі як быццам хмельная радасць успамінаў, выразных да самай найменшай драбніцы. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сканфу́жаны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад сканфузіць.

2. у знач. прым. Які адчувае няёмкасць; збянтэжаны. Сканфужаны Ганецкі хавае грошы ў кішэню. Козел. // Які выражае стан няёмкасці, збянтэжанасці. Сканфужаны твар. Сканфужаны выгляд.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

субліма́цыя, ‑і, ж.

1. У хіміі — пераход рэчыва пры награванні з цвёрдага стану непасрэдна ў газападобны, мінаючы вадкі.

2. У метэаралогіі — пераход вадзяной пары ў атмасферы непасрэдна ў цвёрды стан, мінаючы вадкую фазу.

[Ад лац. sublimare — высока паднімаць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узвесялі́цца, ‑весялюся, ‑вяселішся, ‑вяселіцца; зак.

Разм. Прыйсці ў вясёлы, радасны стан, вельмі ўзрадавацца. [Лабановіч:] — Дык што, браце Янка: узрадуемся і ўзвяселімся. Няхай адступіцца ад нас ліха, а добра пачатае няхай дабром і скончыцца. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узра́давацца, ‑радуюся, ‑радуешся, ‑радуецца; зак.

Прыйсці ў радасны стан; абрадавацца. — Гэта выхад!.. — як адкрыццю ўзрадаваўся Максім Сцяпанавіч. Карпаў. Кірык так узрадаваўся бацькаваму заказу, што нават і абедаць не скончыў — памчаўся драць лазу. Ляўданскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эмацыяна́льнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан эмацыянальнага. Эмацыянальнасць музыкі. □ [Яўгенія Васільеўна], па сутнасці, дала паказальны ўрок літаратуры перад нябачнымі вучнямі, паказала, якім духоўным багаццем і эмацыянальнасцю павінен валодаць той, хто выбраў сабе педагагічную ніву. Хадановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Mssstand

m -(e)s, -stände дрэ́нны стан; дэфе́кт, недахо́п; pl непара́дкі, парушэ́нні, непала́дкі

ggen die Mssstände uftreten* — змага́цца з недахо́памі

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Мдле ’ваніты’ (паст., Сл. ПЗБ), ст.-бел. мдле запазычана са ст.-польск. mdleстан слабасці’, ’стан, калі цягне на ваніты’, як і іншыя ст.-бел. мдлети ’млець, слабець’ < ст.-польск. mdleć, мкглый < mgły, мдлый ’аслаблены, вялы, сумны’ (> мдлявый, млявый), ст.-польск. mdły ’тс’, мдлость (XV ст.) < ст.-польск. mdłość (Карскі, Труды, 312; Булыка, Запазыч., 200; Булахаў, Гіст., 130; Жураўскі, Крамко, Зб. Крапіве, 141; Ташыцкі, SFPiSł, 2 (1957), 230–460). Махэк (356), аднак, выводзіць прасл. mьdlěti.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скалаваце́ць ‘змерзнуць; аканапаць’ (Сцяшк., Сл. ПЗБ). Да скале́ць ‘тс’ з пашырэннем асновы, гл. калець; зыходнае калава́ты ‘цвёрды, як кол’, адкуль калава́цець ‘рабіцца цвёрда-пругкім, нягнуткім’ (ашм., Стан.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)