дысцы́т
(ад гр. diskos = дыск)
паражэнне міжпазванковых дыскаў, з болямі, часам з дэфармацыяй пазваночніка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Тымчасо́вы ‘зроблены за невялікі прамежак часу’ (Нас.), ‘часовы, да часу’ (Сцяц., Сцяшк. Сл., Яруш., Вруб.), тымчасо́ва ‘часова’ (Байк. і Некр.), тым‑часо́во ‘тс’ (Скарбы). Утвораны ад спалучэння тым часам ‘тс’, ‘на пэўны час’ (Нас., Гарэц., Некр. і Байк.), тым часом ‘тс’ (ТС), гл. тым, часам, час, паводле Карскага (2–3, 75), можа спрашчацца да тымча́с ‘тады’. Беларуска-ўкраінска-польская ізалекса: укр. тимча́сом (як), польск. tymczasem, ст.-польск. temczasem ‘менавіта ў гэты час, калі што-небудзь іншае адбываецца’, ‘зараз’, ‘аднак’, ‘нягледзячы на’ (Борысь, 659). Паводле Віткоўскага (Słownik, 185), рус. тем часом ‘у той час’ (1731 г.) запазычана з польскай мовы, хутчэй за ўсё, праз беларускую.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Osse caret glossa, quandoque tamen terit ossa
Язык не мае косці, але часам расцірае косці.
Язык не имеет кости, однако иногда растирает кости.
Гл.: Gladius...
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
dann
adv тады́, по́тым, заты́м
~ und wann — ча́сам, зрэ́дку, зрэ́дчас, раз-по́раз
~ und ~ — тады́-та
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
кудзе́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; незак., што.
Разм. Рабіць падобным на кудзелю. Цягнуліся з комінаў слупы дыму. Праўда, вецер збіваў іх часам, прыгінаў да стрэх, кудзеліў. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падаплёка, ‑і, ДМ ‑лёцы, ж.
Сапраўдная, але скрытая, не яўная прычына, падстава, сутнасць чаго‑н. Падпявалы Узнімуць часам звон, Ажыятаж, А падаплёка тут — падхалімаж! Валасевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сярдзі́тасць, ‑і, ж.
Уласцівасць сярдзітага; гнеў, злосць. Зноў [Лявон] пасыпаў люльку, а потым словы паліліся адно за другім раўчуком ціхім, часам у словах чулася скарга, сярдзітасць. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэмперату́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.
Разм. Мець павышаную, высокую тэмпературу цела. Нейкая недабрата пачулася яшчэ з вясны: Марына часам злёгку тэмпературыла, слабела, яе адольвала стома. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэўто́ны, ‑аў; адз. тэўтон, ‑а, м.; тэўтонка, ‑і, ДМ ‑нцы; тэўтонкі, ‑нак; ж.
Старажытныя плямёны германскага паходжання. // Кніжн. Ужываецца часам як агульная назва германскіх народаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паляры́на ’кароткая круглая накідка на плечы, часам з капюшонам; вялікі круглы каўнер’ (ТСБМ, Касп.), ’шырокі каўнер’ (Сл. ПЗБ), паляры́нка ’нашыўка на рукавах’ (Нар. сл.). З польск. peleryna або рус. пелери́на, дзе з франц. pèlerine ’плашч пілігрыма’, лац. peregrīnus (гл. Брукнер, 402; Фасмер, 3, 229).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)