чума́к, ‑а, м.
Уст. На Украіне ў 15–19 стст. — вазак і гандляр, які перавозіў на валах соль, рыбу і іншыя тавары. Стары Гарпішчанка ўспамінае сваіх прадзедаў-чумакоў. Юрэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аты́чны
(гр. attikos)
які мае адносіны да атыцызму;
а-ая соль — трапны жарт.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Мель, ме́ліна, меліна́, мелізна́, нясв. мяліня́, слаўг. мялы́нь ’неглыбокае месца ў рацэ, возеры ці моры’ (ТСБМ, БРС, Нар. Гом., Яшк.; докш., Сл. ПЗБ). Укр. міль, мілина́, рус. мель, польск. miel, melizna ’тс’, чэш. валаш. měľ ’дробная мука ці соль’, ст.-чэш. měl ’прыбярэжны пясок’, ’дробная мука’, славац. meľ ’задняя мука’. Паўн.-слав. mělь, утворанае ад melti, melʼjǫ ’малоць’ пры дапамозе суфікса ‑ь, як соль (гл.). Гл. таксама ме́лкі. Сюды ж ме́лісты ’які мае мелі’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дели́ть несов., в разн. знач. дзялі́ць; (разделять — ещё) падзяля́ць;
◊
дели́ть всё попола́м дзялі́ць усё папала́м;
дели́ть хлеб и соль дзялі́ць хлеб і соль;
дели́ть не́чего няма́ чаго́ дзялі́ць;
дели́ть шку́ру неуби́того медве́дя дзялі́ць ску́ру незабі́тага мядзве́дзя;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
салі́ць, салю́, со́ліш, со́ліць; со́лены; незак.
1. што. Сыпаць соль у што-н. для смаку.
С. бульбу.
2. што. Нарыхтоўваць у запас у салёным растворы.
С. агуркі.
С. сала.
3. перан. Рабіць каму-н. непрыемнасці, дапякаць.
С. кпінамі.
|| зак. пасалі́ць, -салю́, -со́ліш, -со́ліць; -со́лены і засалі́ць, -салю́, -со́ліш, -со́ліць; -со́лены (да 1 і 2 знач.).
|| наз. сале́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уключы́ць, -ючу́, -ю́чыш, -ю́чыць; -ю́чаны; зак.
1. каго-што ў што. Увесці, унесці ў склад, лік каго-, чаго-н.
У. у спіс навучэнцаў.
У. соль у рацыён жывёлы.
2. што ў што. Далучыць да сістэмы чаго-н.
У. апарат у сетку.
3. што. Прывесці ў дзеянне.
У. станок.
Уключы святло!
|| незак. уключа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. уключэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кры́шаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад крышыць.
2. у знач. прым. Які складаецца з дробна нарэзаных часцінак. Крышаны тытунь. □ На сподку масла і ўкачаная ў соль крышаная цыбуля. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расшы́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад расшыць.
2. Упрыгожаны вышыўкай, узорным шыццём. Расшыты кажух. Расшытая сарочка. □ Дзяўчаты ў беларускіх нацыянальных касцюмах на расшытым ручніку паднеслі гасцям хлеб-соль. «ЛіМ».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
азі́д
(ад азот + гр. eidos = выгляд)
соль азоціставадароднай кіслаты; выкарыстоўваецца пераважна як выбуховае рэчыва.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
галіме́тр
(ад гр. hals, halos = соль + -метр)
прыбор для вымярэння канцэнтрацыі раствораў кухоннай солі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)