соль³, -я, мн. -і, -яў, м.
Грашовая адзінка Перу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
соль², нескл., н.
Пяты гук музычнай гамы, а таксама нота, якая абазначае гэты гук.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
со́ль
‘нота’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, нескланяльны
|
адз. |
мн. |
| Н. |
со́ль |
со́ль |
| Р. |
со́ль |
со́ль |
| Д. |
со́ль |
со́ль |
| В. |
со́ль |
со́ль |
| Т. |
со́ль |
со́ль |
| М. |
со́ль |
со́ль |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
со́ль
‘рэчыва’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
со́ль |
со́лі |
| Р. |
со́лі |
со́лей |
| Д. |
со́лі |
со́лям |
| В. |
со́ль |
со́лі |
| Т. |
со́ллю |
со́лямі |
| М. |
со́лі |
со́лях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
со́ль
‘грашовая адзінка’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
со́ль |
со́лі |
| Р. |
со́ля |
со́ляў |
| Д. |
со́лю |
со́лям |
| В. |
со́ль |
со́лі |
| Т. |
со́лем |
со́лямі |
| М. |
со́лі |
со́лях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
соль I ж., в разн. знач. соль;
даба́віць со́лі ў стра́ву — доба́вить со́ли в пи́щу;
уся́ с. у тым, што... — вся соль в том, что...;
○ англі́йская с. — англи́йская соль;
бертале́тава с. — бертоле́това соль;
го́ркая с. — го́рькая соль;
каме́нная с. — ка́менная соль;
калі́йная с. — кали́йная соль;
◊ хлеб ды с. — хлеб да соль;
с. зямлі́ — соль земли́;
сустрака́ць хле́бам-со́ллю — встреча́ть хле́бом-со́лью;
пуд со́лі з’е́сці — пуд со́ли съесть;
насы́паць со́лі на хвост — насы́пать со́ли на хвост;
сы́паць с. на ра́ны — сы́пать соль на ра́ны;
с. табе́ ў во́чы! — соль тебе́ в глаза́!;
дзялі́ць хлеб і с. — дели́ть хлеб и соль;
хлеб-с. еш, а пра́ўду рэж — посл. хлеб-соль ешь, а пра́вду режь
соль II нескл., ср., муз. соль
соль III (род. со́ля) м. (денежная единица) соль
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
соль¹, -і, мн. со́лі, -ей, ж.
1. адз. Белае крышталічнае рэчыва з вострым характэрным смакам, ужыв. як прыправа да стравы.
Сталовая с.
2. перан., адз. Тое, што надае асаблівы інтарэс, вастрыню чаму-н.
У гэтым якраз і ўся с. паэмы.
3. Хімічнае злучэнне, прадукт поўнага або частковага замяшчэння вадароду кіслаты металам (спец.).
Берталетава с.
◊
Падсыпаць солі — добра даняць, дапячы каму-н. іроніяй, едкім словам.
Пуд солі з’есці з кім-н. — добра і даўно ведаць каго-н. (разм.).
|| прым. салявы́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.) і саляны́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сольI хим., перен. соль, род. со́лі ж.;
столо́вая соль стало́вая соль;
англи́йская соль англі́йская соль;
бертоле́това соль бертале́тавая соль;
◊
соль земли́ соль зямлі́;
вся соль в том, что… уся́ соль у тым, што…;
сы́пать соль на ра́ны сы́паць соль на ра́ны;
встреча́ть хле́бом-со́лью сустрака́ць (віта́ць) хле́бам-со́ллю;
пуд со́ли съесть пуд со́лі з’е́сці;
соль тебе́ в глаза́! (от дурного глаза) соль табе́ ў во́чы!;
атти́ческая соль аты́чная соль, дасці́пны жарт;
хлеб-со́ль хлеб-со́ль;
води́ть хлеб-со́ль (с кем) зна́цца (з кім);
забы́ть (чью) хлеб-со́ль забы́ць (чыю) хлеб-со́ль, не по́мніць зро́бленай ла́скі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сольII муз. соль нескл., ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
соль 1, ‑і, ж.
1. Белае крышталічнае рэчыва з вострым характэрным смакам, якое ўжываецца як прыправа да ежы. Сталовая соль. □ Тым часам маці тарапліва Закон дзядоў сваіх спаўняе: Кладзе кусочак хлеба з соллю Пад красны кут. Колас.
2. перан. Асаблівы сэнс, значэнне чаго‑н. [Апейка:] — Уся соль, па-мойму, у тым — што шукаць і як шукаць. Па-мойму, заўсёды трэба помніць пра людзей, якія цябе чытаюць і слухаюць. Мележ. Але ўся соль твора звычайна выступае на паверхні, адкрываецца ў поўным сваім аб’ёме менавіта ў трапных заключных радках добрай байкі. Бугаёў.
3. Хімічнае злучэнне, рэчыва — прадукт поўнага або частковага замяшчэння вадароду кіслаты металам. Калійная соль. Глаўберава соль. Берталетава соль. Каменная соль. Горкая соль. Кіслая соль.
•••
Насыпаць солі на хвост гл. насыпаць.
Падсыпаць солі гл. падсыпаць.
Пуд солі з’есці з кім гл. з’есці.
Соль зямлі — пра лепшых людзей якой‑н. грамадскай групы, грамадства.
Соль табе ў вочы — прымаўка, якую ўжываюць, каб засцерагчы ад дрэннага вока, ад уроку.
Сыпаць соль на раны гл. сыпаць.
Хлеб ды соль гл. хлеб.
Хлеб-соль гл. хлеб.
соль 2, нескл., н.
Пяты гук музычнай тамы, а таксама нота, якая абазначае гэты гук. І цудоўныя гукі то раптам паніжаліся да ніжняга соль і амаль знікалі, то нечакана ўзляталі да верхняга фа дыез. Васілёнак.
[Іт. sol.]
соль 3, ‑я, м.
Грашовая адзінка Перу, роўная 100 сентава.
[Ісп. sol.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)