эканамічная канцэпцыя, якая трактавала капіталізм як адзіны магчымы стан грамадства. Узнікла ў сярэдзіне 19 ст.; найб. вядомыя прадстаўнікі: Ф.Бастыя (Францыя), Г.Ч.Кэры (ЗША). У сваіх творах развівалі ідэі аб капіталізме як адзіным магчымым натуральным стане грамадства. Ідэю эканам. гармоніі Бастыя пашырыў і на вытв-сць, і на размеркавальныя адносіны грамадства; лічыў, што гармонію можа парушыць толькі ўмяшанне дзяржавы ў эканам. адносіны людзей. Кэры абгрунтоўваў існаванне «самай поўнай гармоніі ўсіх рэальных інтарэсаў» розных слаёў грамадства, сцвярджаў, што рабочыя атрымліваюць поўны прадукт сваёй працы, а прыбытак ствараецца капіталам, які ён атаясамліваў са сродкамі вытв-сці. Паслядоўнікі гэтай тэорыі — Г.Джордж (ЗША), Я.Дзюрынг (Германія), М.Х.Бунге (Расія) і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
grist
[grɪst]
n.
1) збо́жжа на памо́л
2) змо́латае збо́жжа
3) мука́f., памо́л -у m., млі́ва n.
4) informal памо́л, прыбы́так -ку m.
grist to or for one’s mill — крыніца не́чых прыбы́ткаў
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
капіта́л
(ням. Kapital, ад лац. capitalis = галоўны)
1) сукупнасць сродкаў (маёмасць, грошы), якая прыносіць прыбытак;
2) вялікая сума грошай;
3) перан. тое, што ўяўляе сабой вялікую каштоўнасць, важны здабытак (напр. навуковы к., маральны к.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Ertrág
m -(e)s, -träge
1) прыбы́так, утаргава́ныя гро́шы
éinen ~ líefern — дава́ць дахо́д
2) ураджа́й, ураджа́йнасць
3) горн. здабы́ча
~ an Milch — удо́й малака́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
вы́гадаж. Vórteil m -(e)s -e (перавага); Nútzen m -s, - (карысць); Gewínn m -(e)s, -e, Profít m -(e)s, -e (прыбытак);
чака́ць вы́гады адчаго-н. sich von etw.éinen Vórteil [Nútzen] erhóffen;
ула́сная вы́гадаÉigennutzen m -s
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
працэ́нтм.
1. Prozént n -(e)s, -e, Prozéntsatz m -es, -sätze;
у працэ́нтах in Prózent (дачаго-н. zu D); prozentuál;
2.эк. (прыбытак з капіталу) Prozénte pl, Zínsen pl; Zínssatz m, Zínsrate f;
камісі́йны працэ́нт Provisiónssatz m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
increase
1.[ɪnˈkri:s]
v.
1) павялі́чваць (-ца)
2) узраста́ць
3) прыбыва́ць
2.[ˈɪŋkri:s]
n.
1) павелічэ́ньне n., рост -у m.
2) размнажэ́ньне n.
3) прыбы́так -ку, прыро́ст -у m. (жы́харства)
4) нашча́дак -ка m. & f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
net
I[net]1.
n.
1) се́тка f
2) чыгу́начная се́тка, се́тка даро́г, кана́лаў
3) па́стка f.
2.
v.
1) to net a fish — злаві́ць ры́біну ў се́тку
2) накрыва́ць се́ткай
3) папа́сьці, укі́нуць мяч у се́тку
II[net]1.
adj.
чы́сты, нэ́та (пра вагу́, прыбы́так)
net cash — ная́ўныя гро́шы, ная́ўны разьлі́к
net cost — сабе́кошт -у m.
2.
n.
сабе́кошт -у m., нэ́та вага́, чы́сты прыбы́так, дахо́д -у m.
3.
v.
зарабля́ць; дава́ць чы́сты дахо́д
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Utilitas aliqua sequitur post tristia damna
Нейкая карысць ідзе за сумнай стратай.
Какая-то польза следует за грустной утратой.
бел. Дзе ёсць прыбытак, там ёсць і ўбытак. За баляваннем ідзе галадаванне. Без накладу барышу не нажывеш. Даводзіцца знайсці, даводзіцца і згубіць.
рус. Прибыль с убытком на одних санях спят. Прибыль с убытком на одном полозу ездят. Без накладу барыш не живёт. Прибыль с убылью в одном дворе живут.
фр. Il n’est mal dont bien ne vienne (Нет плохого, за которым бы не шло хорошее).
англ. Every cloud has a silver lining (У любой тучи есть серебряная кайма). That which is bitter to endure may be sweet to remember (Иногда бывает приятно вспомнить то, что было тяжело переживать).
нем. Erst ein Schlecken, dann ein armer Lecker (Сначала сластёна, затем бедный лакомка).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Ла́та́цца, ла́тавацца, пала́та́цца ’лёгка нажываць, карыстацца чужым’ (Нас.), ’жывіцца, падзарабляць’ (Юрч.), бялын. ’пабірацца’ (Яўс.), ’падстройвацца, падладжвацца’ (Сцяшк.), лата́ньне ’карыстанне чужым, лёгкім прыбыткам’ (Нас.), бялын.ла́тыньня ’папрашайніцтва, падбіранне’ (Яўс.), латаніна ’лёгкі прыбытак, лёгкія заробкі’ (Нас.). Надзейнай этымалогіі няма. Паводле Слаўскага (5, 46–47), паходзіць ад прасл.lat‑, якое мае значэнне ’схапіць’ (Брукнер, 307). Параўн. бел.латва, лацьвей ’лёгка’, польск.łatwy, łacwi, łacny, ст.-польск.łatnica ’сетка для лоўлі рыбы’, серб.-харв.ла̏тити ’схапіць’, ла̏hати ’хапаць, браць’, lȁće ’марна’, чэш.láce, lacný ’лёгкі, танны’, славац.lacný ’тс’, ст.-слав.латити ’падсцерагчы, злавіць’. Матцэнаўэр (LF, 9, 185) дапускае роднаснасць з лат.lēts ’лёгкі, танны’.