Вузкая, глыбокая рачная даліна з крутымі стромкімі схіламі. Далёка, там, дзе роў злучаўся з глыбокай цяснінай рэчкі, стаялі машыны.Асіпенка.На працягу гадоў [рачулка] .. стварыла цясніну са стромкімі, як муры, берагамі.Маўр.// Вузкі праход паміж гарамі, скаламі і пад. Гучны адзінокі стрэл пачуўся воддалі, рэха пранесла яго далёка, і ён паўтарыўся недзе ў гулкай цясніне гор.Самуйлёнак.Ёсць у Альпах далёкіх сяло, Ледзь бялее між горных цяснін.Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Лазінка1 ’павойнік суцэльналіты, Clematis integrifolia L.’ (гродз., Кіс.). Рэгіянальная назва, якая матывавана падабенствам да лазы ўласцівасцю віцца, згінацца. Тое ж маем і ў іншых мовах: серб.-харв.павит, балг.павит (ад viti sę ’тс’), паўд.-славац.svit, лат.mežviteni ’павойнік’.
◎ Ла́зінка2 ’загнет’ (Мат. Гом.), рус.лазина ’ўваход, праход, пралаз’. Да лаз (гл.). Аб суфіксе ‑інка гл. Сцяцко, Афікс. наз., 43.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
mountain
[ˈmaʊntən]1.
n.
1) гара́f.
2) ку́ча f., мно́ства n.
a mountain of difficulties — мно́ства ця́жкасьцяў
2.
adj.
го́рны
a mountain pass — го́рны прахо́д
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Kanál
m -s, Kanäle
1) кана́л
2) фарва́тэр, прахо́д
◊ ich hábe den ~ voll — разм. з мяне́ гэ́тага хо́піць, мне гэ́та надаку́чыла
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Прах́оны (прахо́ный) ’рэдкі (пра хлеб)’ (Бяльк.), сюды ж прахо́на ’рэдкавата, нягуста’ (Гарэц.), рус.дыял.прахо́ный ’рэдкі, нягусты (каша, цеста); наздраваты (пра хлеб)’. Паводле Малько (Бел.-рус. ізал., 65), да ц.-слав.прах ’пыл’, параўн. рус.праховый ’рэдкі, нягусты’. Магчыма і іншае тлумачэнне: ад *прахо(д)ны, параўн. прахо́н ’вольны доступ, праход, шчыліна’ (Нас., Гарэц.), што да ход, хадзіць, адносна фанетыкі параўн. ахалона ’ахаладжэнне’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падкапа́цца, ‑а́юся, ‑а́ешся, ‑а́ецца; зак.
1. Капаючы зямлю пад чым‑н., зрабіць падкоп, праход. Рукамі не вельмі ўздзярэш зямлю, вострай жалязякай больш зручна падкапацца пад загарадзь.С. Александровіч.// Зрабіўшы падкоп, улезці куды‑н.
2.перан.Разм. Інтрыгуючы, знайсці недахопы, каб нашкодзіць каму‑н. — Мама, ты нічога не разумееш. Алесь злуе на Петруся, а хоча падкапацца пад Булая.Шыцік.//(звычайназадмоўем). Выявіць недахопы, парушэнні. [Порхаўка:] — Выведзе [Шпакоўскі] баланс і не падкапаешся, двайная бухгалтэрыя...Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́шпарт
(польск. paszport < фр. passeport, ад passe = праход + port = гавань)
1) афіцыйны дакумент устаноўленага ўзору, які засведчвае асобу яго ўладальніка;
2) пасведчанне з асноўнымі звесткамі аб якой-н. машыне, абсталяванні (напр. тэхнічны п. аўтамабіля).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
па́шпарт
(польск. paszport < фр. passeport, ад passe = праход + port = гавань)
1) афіцыйны дакумент устаноўленага ўзору, які засведчвае асобу яго ўладальніка;
2) пасведчанне з асноўнымі звесткамі аб якой-н. машыне, абсталяванні (напр. тэхнічны п. аўтамабіля).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АГАРАДЖА́ЛЬНЫЯ ЗБУДАВА́ННІ,
гідратэхнічныя збудаванні для засцярогі партовай акваторыі ад хваляў, плыняў, наносаў і лёду. Бываюць унутраныя (прадухіляюць утварэнне хваляў у акваторыі порта) і знешнія. Да агараджальных збудаванняў адносяцца молы і хваляломы (на морах, вадасховішчах, азёрах), лёдаахоўныя дамбы і ледарэзы (на рэках). Паміж берагам і агараджальнымі збудаваннямі або паміж суседнімі агараджальнымі збудаваннямі пакідаюць праход для суднаў. З боку мора (вадаёма) кожнае агараджальнае збудаванне мае пашыраную частку абцякальнай формы, якая будуецца звычайна на глыбіні не меншай за падводную вышыню разліковай хвалі. Пры праектаванні агараджальных збудаванняў улічваюць канфігурацыю берага і дна, напрамак вятроў, плыняў і наносаў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Туне́ль ‘штучны праход для транспарту, пешаходаў’ (ТСБМ, Вруб.), тунэ́ль ‘тс’ (Некр. і Байк.). Праз польскую (tunel) ці рускую (тунне́ль, тонне́ль) мовы запазычана з англ.tunnel ‘тунэль’, ‘штольня’, ‘комін, труба’ < ст.-англ.tonel ‘тс’ (у рускую мову, магчыма, праз ням.Tunnel). Першакрыніцай з’яўляецца ст.-франц.tonnel ‘круглы, бочкападобны’, ‘аркада’ < tonne ‘бочка’ < с.-лац.tuuna, touna ‘бочка’ (Фасмер, 4, 77, 121; Голуб-Ліер, 493; Чарных, 2, 271; Арол, 4, 117).