opatrznościowy :

mąż opatrznościowy кніжн. пасланец неба (лёсу); прызначаны вышэйшай сілай; збаўца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

я́сны в разн. знач. я́сный;

я. ме́сяц — я́сный ме́сяц;

я́снае не́ба — я́сное не́бо;

я́сныя во́чы — я́сные глаза́;

я. адка́з — я́сный отве́т;

я́сныя ду́мкі — я́сные мы́сли;

я́сныя абры́сы гор — я́сные очерта́ния гор;

◊ я́сная спра́ва — я́сное де́ло;

як гром з я́снага не́ба — как гром среди́ я́сного не́ба;

наве́сці цень на я. дзень — навести́ тень на плете́нь (на я́сный день)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

гарызо́нт

(гр. horizon, -ntos = які абмяжоўвае)

1) лінія ўяўнага судакранання неба з зямной або воднай паверхняй, а таксама прастора неба над гэтай лініяй;

2) уся бачная навокал зямная паверхня, далягляд;

3) перан. круг магчымасцей, перспектыва (напр. адкрыліся новыя гарызонты ў навуцы);

4) перан. сума ведаў, кругагляд чалавека (напр. чалавек з шырокім гарызонтам).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

праясне́лы

1. проя́сневший;

~лае не́ба — проя́сневшее не́бо;

2. проясне́вший;

п. твар — проясне́вшее лицо́;

~лая свядо́масць — проясне́вшее созна́ние

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Зені́т ’найвышэйшы пункт неба’. З рус. зени́т ’тс’, запазычанага, верагодна, у XVII ст. з лац. zenith < араб. senit, sinit ’кірунак, дарога’. Шанскі, 2, З, 89; Фасмер, 2, 94; Біржакава, 362; Купіна, Формиров., 122; Крукоўскі, Уплыў, 90.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

арыяні́ды

(ад. гр. Orion = назва сузор’я ў экватарыяльнай частцы неба)

паток метэораў, радыянт якога знаходзіцца ў сузор’і Арыёна.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

блакі́т

(польск. blękit, ад с.-в.-ням. blanc-heit)

1) светла-сіні колер;

2) перан. чыстае яснае неба.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

усы́паць, -плю, -плеш, -пле; усы́п; -паны; зак.

1. што і чаго ў што. Сыплючы, змясціць.

У. цукар у шклянку.

2. што. Пакрыць паверхню чаго-н. чым-н. сыпучым, дробным.

Снег усыпаў зямлю.

Зоркі ўсыпалі неба (перан.).

3. каму. Моцна вылаяць або пабіць каго-н. (разм.).

|| незак. усыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

хво́я, -і, мн. -і, хвой, ж.

1. Вечназялёнае дрэва сямейства хваёвых з высокім прамым ствалом і доўгай ігліцай; сасна.

Стромкія хвоі ўзнімаліся ў неба.

2. зб. Ігліца (разм.).

У лесе зямля была ўсыпана хвояй.

3. Галінка хвойнага дрэва.

|| прым. хваёвы, -ая, -ае і хво́йны, -ая, -ае.

Хваёвыя шышкі.

Х. лес.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

бяле́сы, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і бялёсы. Неба, усцяж засланае бялесымі воблакамі, пазірала непрыветна і холадна. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)