і́дал, ‑а, м.
1. Статуй, скульптура, якім язычнікі пакланяліся як бажаству. Дзікунскі ідал. □ Не веру ідалам паганым, Што выразаюць разьбяры, Бажкам не веру маляваным, Што мажуць фарбай маляры. Купала.
2. перан. Пра таго, хто з’яўляецца прадметам абажання або нізкапаклонства. Жанчына павінна быць жанчынай, а не муміяй, якая дзеля свайго ідала адраклася ад усяго зямнога. Лобан.
3. Лаянк. Нягоднік. — Жартачкі — сто гусей перадушыў — ідал! Ваданосаў.
[Ад грэч. eidōlon — скульптура, малюнак.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаахвярава́нне, ‑я, н.
Ахвяраваць сабой, сваімі асабістымі інтарэсамі дзеля агульнай справы, у імя шчасця іншых. [Шаблюк:] — Я ведаю, як моцна і шчыра любіш ты [Наталля Пятроўна] людзей і жыццё. І я не магу паверыць, што сама ты не адчуваеш, што чалавечае шчасце тваё няпоўнае... Што гэта аскетызм, непатрэбнае самаахвярванне... Шамякін. [Марынка:] — Колькі ты [Лёня] ні пераконвай мяне ў адваротным, я лічу, што ты пайшоў на самаахвяраванне ў імя нейкіх высакародных ідэалаў. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
sake [seɪk] n. :
♦
for God’s/goodness/Heaven’s sake на ла́ску бо́жую; бо́гам прашу́; напрамі́лы бог;
for the sake of smb./smth.;
for smb.’s/smth.’s sake дзе́ля каго́-н./чаго́-н.;
for conscience’ sake для ўла́снага заспакае́ння, для ачы́сткі сумле́ння
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
common2 [ˈkɒmən] adj.
1. распаўсю́джаны, звыча́йны;
the common cold звыча́йная прасту́да
2. агу́льны, суме́сны, супо́льны;
the Common Market Агу́льны ры́нак;
for the common good дзе́ля агу́льнага дабра́
3. про́сты; звыча́йны;
the common people про́стыя/звыча́йныя лю́дзі
♦
common or garden BrE, infml звыча́йны
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
бутафо́рыя, ‑і, ж.
1. Прадметы абстаноўкі ў спектаклі (мэбля, зброя, пасуда і інш.), а таксама штучныя прадметы, выстаўленыя на вітрынах магазінаў замест сапраўдных. [Артысты] самі майстравалі ўсю бутафорыю, дапамагалі шыць адзенне, развучвалі песні і танцы. Сяргейчык.
2. перан. Падман, бачнасць, фальш, разлічаныя на знешні эфект. Смешна цяпер Змітраку, што ён тры гады жыў марамі аб ёй, вучыўся лепш за ўсіх толькі дзеля яе, а яна [Іна] аказалася для яго бутафорыяй. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ханжа́ 1, ‑ы, м. і ж.
Разм. Прытворна набожны або прытворна дабрадушны чалавек; крывадушнік. І вось рашылі хлопцы выкрыць мараліста, Як кажуць, вывесці ханжу на чыстую ваду. Валасевіч. Звярнуўшыся да ксяндзоў, [Ян] прадаўжаў крычаць: — Дакуль вы будзеце ашукваць народ, вы — дармаеды, езуіты, ханжы?! Пестрак.
ханжа́ 2, ‑ы, ж.
Разм. Кітайская неачышчаная хлебная гарэлка. // Самагонка наогул. Гэты п’янчужка пісаў і Аксенту заяву, дзеля чаго яны дасталі былі трохі ханжы і разам выпілі. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сло́ўца н разм памянш-ласк Wörtchen n -s, -;
закі́нуць [замо́віць] сло́ўца за каго-н für j-n (A) ein gútes Wort éinlegen;
дзе́ля прыго́жага сло́ўца um der schönen Worte wíllen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
expense [ɪkˈspens] n.
1. расхо́д, выда́так; кошт
2. pl. expenses расхо́ды, выда́ткі (дзеля пэўнай мэты);
travelling expenses даро́жныя выда́ткі; камандзіро́вачныя;
All expenses paid. Усе расходы/выдаткі аплочаны(я).
♦
at smb.’s expense за чый-н. кошт;
at the expense of smth. за кошт чаго́-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
гандлява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; незак.
1. кім-чым, з кім-чым і без дап. Весці гандаль. Гандляваць лесам. Гандляваць з суседнімі краінамі. Вучыцца гандляваць. // перан.; кім-чым. Рабіць што‑н. прадметам гандлю, паступацца чым‑н. высакародным дзеля нежывы, матэрыяльнай выгады. Гандляваць сумленнем.
2. Быць гандляром, займацца гандлем як прафесіяй. Марцін зноў пачаў гандляваць. Цяпер рабіў гэта асцярожна, меў толькі невялікую мясную краму, асноўны капітал трымаў на кніжцы. Карпюк. // Прадаваць, адпускаць тавар пакупнікам. Гандляваў цэлы дзень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ката́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Ездзіць на чым‑н., у чым‑н. дзеля прагулку забавы або для практыкавання. Катацца на каньках. Катацца на санках. Катацца вярхом. □ Назаўтра Коля ўсю раніцу катаўся па кватэры, а калі на дарозе траплялася мама, ён моцна званіў і крычаў: — Сцеражыся! Веласіпед! Арабей.
2. Разм. Шмат разоў, часта ездзіць куды‑н.; раз’язджаць. Зноў катаецца .. [Бразгоўка] за кааператыўны кошт па тых жа пакручастых сцежках-дарожках, толькі ў другім ужо раёне. Вірня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)