папала́м прысл.

1. (на дзве палавіны) in zwei Hälften; mittendúrch;

дзялі́ць папала́м halbíeren vt;

2. (пароўну) hálbpart, zur Hälfte;

не́сці выда́ткі папала́м die Kósten zur Hälfte trágen*;

3. (напалову з чым-н.) zur Hälfte;

віно́ папала́м з вадо́й halb Wein, halb Wásser; гл. тс. напалам

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

БРЫКЕТАВА́ННЕ,

ператварэнне здробненых і парашкападобных матэрыялаў (вугаль, руда, шлакі, кокс, торф, метал. стружка і інш.) у кавалкі правільнай формы (брыкеты). Паляпшае спажывецкія якасці матэрыялаў, павышае эфектыўнасць спальвання паліва, забяспечвае ўвядзенне руднай драбязы і метал. стружкі ў плавільную печ, дае магчымасць утылізаваць адходы вытв-сці, зменшыць выдаткі на захоўванне і транспартаванне.

Працэс брыкетавання складаецца з аперацый драбнення, падзелу на фракцыі, дазіравання і перамешвання кампанентаў сумесі, сушкі і прасавання. Выконваецца прасаванне ў стужачных, вальцовых, штэмпельных, кальцавых і імпульсных прэсах. Для паляпшэння брыкетаўтварэння ўжываюцца вяжучыя дабаўкі (пек, бітум, вадкае шкло, цэмент і інш.). Брыкетаванне шырока выкарыстоўваецца таксама ў харч. Прам-сці для вытв-сці канцэнтратаў і ў сельскай гаспадарцы для вырабу канцэнтраваных кармоў і подсцілу ў выглядзе плітак. На Беларусі вырабляюцца тарфяныя, тарфяна-вугальныя і тарфяна-вугальналігнінавыя паліўныя брыкеты (каля 2 млн. т за год) цеплатворнай здольнасцю да 17 МДж/кг.

Б.А.Багатаў.

т. 3, с. 275

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

путево́й

1. даро́жны; (о расходах, заметках и т. п.) падаро́жны;

путевы́е запи́ски даро́жныя запі́скі (ната́ткі);

путевы́е расхо́ды даро́жныя (падаро́жныя) выда́ткі;

путева́я ско́рость самолёта ав. даро́жная (ху́ткасць) ско́расць самалёта;

2. (о железнодорожном пути) пуцявы́; (железнодорожный) чыгу́начны;

путево́й обхо́дчик пуцявы́ абхо́дчык;

путево́й сто́рож чыгу́начны (пуцявы́) вартаўні́к.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

расхо́д, ‑у, М ‑дзе, м.

1. Дзеянне паводле дзеясл. разыходзіцца — разысціся (у 9 знач.).

2. Трата, расходаванне чаго‑н. Расход электраэнергіі. Расход вады. Расход гаручых матэрыялаў.

3. звычайна мн. (расхо́ды, ‑аў). Сума зрасходаваных грошай; выдаткі. І бацька тут, як на паперу, Стаў вылічаць расходы, страту І кончыў тым: лепш к сабе ў хату — Не трэба й кланяцца Яхіму — Наняць дарэктара на зіму. Колас. Пры ўсёй яе рэўнасці жонка рэдка кантралявала яго [Яраша] расходы. Шамякін.

4. Графа, раздзел у бухгалтарскіх кнігах для запісу выдаткаў.

•••

Кішэнныя расходы — дробныя, асабістым расходы.

У расход (вывесці, пусціць, спісаць) — знішчыць, расстраляць.

У расходзе — у карыстанні, не на месцы (быць, знаходзіцца). Людзі на заданнях, у расходзе, і Бондар, які апошнія дні, пасля таго, як разбілі баржу на Прыпяці, прыхворваў, змяніў сам паставога. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

budget

[ˈbʌdʒɪt]

1.

n.

1) бюджэ́т -у m.

2) фіна́нсавы каштары́с

3) запа́с -у m.; набо́р -у m.

a budget of news — набо́р наві́наў

2.

v.t.

1)

а) зрабі́ць плян выда́ткаў

б) разьмеркава́ць свой час

2) уне́сьці ў бюджэ́т

3.

v.i. (for)

асыгнава́ць, вы́дзяліць на выда́ткі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

урэ́заць, урэ́зваць

1. разм. (зрабіць карацей) beschnéiden* vt, verkürzen vt;

2. (паменшыць) verríngern vt, éinschränken vt, schmälern vt; kürzen vt; beschnéiden* vt;

урэ́заць заро́бак den Lohn [das Gehált] kürzen;

урэ́заць прыбы́так den Gewínn schmälern;

урэ́заць выда́ткі die Áusgaben éinschränken;

урэ́заць чые-н. правы́ j-s Réchte begrénzen [beschränken, beschnéiden*]

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

расхо́д в разн. знач. расхо́д, -ду м.; (затрата — ещё) выда́так, -тку м.;

расхо́д боеприпа́сов расхо́д боепрыпа́саў;

записа́ть что́-л. в расхо́д запіса́ць што-не́будзь у расхо́д;

расхо́ды произво́дства расхо́ды (выда́ткі) вытво́рчасці;

◊

в расхо́де у расхо́дзе;

ввести́ в расхо́д уве́сці ў стра́ту;

списа́ть в расхо́д спіса́ць у расхо́д.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Prozént

n -s, -e і з лічэбн. - працэ́нт

die Spésen beláufen sich auf 20 ~ — (накладны́я) выда́ткі склада́юць 20 працэ́нтаў

den Plan zu [mit] húndert ~ erfüllen — вы́канаць план на сто працэ́нтаў

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

апраўда́ць

1. (падсуднага) fréisprechen* аддз. vt;

2. (учынак і г. д.) réchtfertigen неаддз.; entschúldigen vt (прабачыць);

не апраўда́ць чыіх-н. надзе́яў надзе́й j-s Hóffnung enttäuschen;

апраўда́ць чый-н даве́р j-s Vertráuen réchtfertigen;

3. (кампенсаваць, акупіць) réchtfertigen неаддз. vt, décken vt;

4. (пасведчыць выдаткі дакументамі) belégen vt, náchweisen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Про́тар 1 ’востры металічны пруток або іголка са зламаным вушкам, швайка’ (ТСБМ, Нас., Шат.; слонім., Арх. Бяльк.), ’кавалак хлеба ці мяса з іголкай у сярэдзіне (даецца сабаку, каб загубіць яго)’ (кір., Нар. сл.), про́тор, про́торг, про́тур ’швайка, іголка са зламаным вушкам; вялікая іголка’ (Шатал., Клім., Сл. Брэс., Выг., ТС, Сл. ПЗБ, Нар. лекс.), про́тыр, про́тырч ’іголка без вушка’ (навагр., Нар. сл.). Укр. про́тір ’іголка без вушка’, про́торг ’тс’. Аддзеяслоўные дэрываты ад праце́рці < прасл. *terti, *toriti (Патабня, РФВ, 3, 180; Праабражэнскі, 2, 136; Фасмер, 3, 384), гл. це́рці, то́рыць, інакш ЕСУМ, 4, 611: звязваецца са ст.-рус. протъргнути ся ’прарвацца, разарвацца’, што ад търгати ’біцца, дрыжаць’, параўн. то́ргацца (гл.). Не выключана, што гэта другаснае збліжэнне.

Про́тар 2 ’страта’ (Нас.), мн. л. про́тары ’выдаткі; расходы (звычайна па судовых справах)’ (ТСБМ, Чач., Нас.). Рус. про́тар, прото́ра, про́торь ’тс’, ст.-рус. проторъ ’расходы; страты’; відаць, сюды ж польск. przetór ’праход, прарыў’. Этымалагічна тое ж, што і про́тар 1 (Фасмер, 3, 384). Спецыяльна аб гэтым слове гл. Варбат, Этимология–1971, 17. Да семантыкі параўн. запрато́рыць ’закінуць, захаваць; згубіць’ (ТСБМ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)