Во́мпіць, во́нпіць ’сумнявацца’ (Нас., КТС, Бір. Дзярж.), во́нпіцца ’клапаціцца’ (Касп.), во́мпіцца ’злаваць’ (Жд., 1), во́нпыты ’баяцца, адчуваць, што не мінуць пакарання’ (З нар. сл.). Запазычанне з польск. wątpić ’сумнявацца’ (Карскі, Белорусы, 147; Жураўлі, Sl Or, R. 10, 1961, 40; Кюне, Poln., 115; Булыка, Запазыч., 68).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пита́ть несов.

1. (кормить) кармі́ць;

пита́ть больно́го кармі́ць хво́рага;

пита́ть ребёнка кармі́ць дзіця́;

2. физиол., биол. жыві́ць; харчава́ць;

3. (снабжать чем-л., необходимым для нормального действия, функционирования) сілкава́ць; жыві́ць; (снабжать) забяспе́чваць; (давать) дава́ць (ваду, энергію и т. п.); (насыщать) насыча́ць;

пита́ть котёл водо́й сілкава́ць кацёл вадо́й (дава́ць катлу́ ваду́);

ка́менный у́голь пита́ет промы́шленность каме́нны ву́галь дае́ прамысло́васці эне́ргію;

пита́ть го́род электроэне́ргией забяспе́чваць го́рад электраэне́ргіяй (дава́ць го́раду электраэне́ргію);

та́ющий снег пита́ет го́рные ре́ки снег, які́ растае́, жы́віць го́рныя рэ́кі (дае́ го́рным рэ́кам ваду́);

4. (доставлять духовную пищу) перен. жыві́ць; (благоприятствовать) спрыя́ць (каму, чаму); (содействовать) садзе́йнічаць (каму, чаму);

5. перен., разг. (испытывать) адчува́ць; (иметь) мець; кроме того, переводится глаг., соответствующими определённым сущ.: пита́ть отвраще́ние адчува́ць агі́ду;

пита́ть сла́бость к чему́-л. мець сла́басць да чаго́-не́будзь;

пита́ть не́жное чу́вство мець пяшчо́тнае пачуццё, адчува́ць пяшчо́тнасць;

пита́ть наде́жду мець надзе́ю, спадзява́цца;

пита́ть уваже́ние адчува́ць пава́гу, паважа́ць;

пита́ть не́нависть адчува́ць няна́вісць, ненаві́дзець;

пита́ть дове́рие мець (адчува́ць) даве́р’е, давяра́ць;

пита́ть уве́ренность мець упэ́ўненасць, быць упэ́ўненым;

пита́ть расположе́ние мець (адчува́ць) прыхі́льнасць, быць прыхі́льным;

пита́ть иллю́зию мець ілю́зію;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

Сто́гнуць ‘выдаваць працяглыя глухія гукі’ (Нас., Байк. і Некр.): на ўси животы стогнець (Нас.). Гл. стагнаць. Сюды ж стогоне́ць ‘гудзець, аддавацца гулам’ (ТС), што можна разглядаць як другаснае пашырэнне асновы, і стогне́ць ‘дрэнна захоўвацца, псавацца’ (ТС) — магчымы ітэратыў да стагнаць з семантыкай ‘дрэнна сябе адчуваць; дрэнна пачувацца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

няёмкасць ж.

1. (свойство, качество) неудо́бство ср., нело́вкость;

2. (неудачный поступок) нело́вкость;

3. (чувство стеснительности) нело́вкость;

адчува́ць н. пе́рад кім-не́будзь — чу́вствовать нело́вкость пе́ред ке́м-л.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

ганары́цца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; незак.

1. кім-чым і са злучн. «што». Усведамляць, адчуваць гонар (у 2 знач.). Адным заўсёды ганаруся, Што я — савецкі чалавек. Астрэйка. Ганаруся нашым часам, З кожным днём мацнеюць справы — Ёсць у нас цяпер калгасы, У якіх нямала славы. Броўка.

2. Быць ганарыстым; задавацца, выхваляцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бры́дзіцца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; незак.

1. Выказваць, адчуваць агіду да каго‑, чаго‑н. адмоўнага, брыдкага; гадзіцца. [Арлоўскі:] — Не даваць ніякага спуску парушальнікам! Цягнуць іх на сход, на суд грамадскі! І сарамаціць так, каб парушальнік брыдзіўся самога сябе за свой учынак! Паслядовіч.

2. Тое, што і брудзіцца.

3. Зал. да брыдзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хва́лісты, ‑ая, ‑ае.

Падобны на хвалі, на паверхню вады, пакрытую хвалямі. Хвалістыя валасы. □ Прыемна адчуваць.. [Амельцы] было хвалісты шоўк чорных і бліскучых валасоў Яніны. Мурашка. Па хвалістых перакатах збажыны відаць было, што вецер падзімае немалы. Беразняк. // Бугрысты, з пагоркамі. Хвалістая мясцовасць паступова зніжаецца і пераходзіць у пойму ракі. В. Вольскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жывёла, -ы, мн. -ы, -вёл, ж.

1. Усякая жывая істота, арганізм, якія маюць здольнасць рухацца і адчуваць і харчуюцца ў адрозненне ад раслін гатовымі арганічнымі злучэннямі.

Тыпы і віды жывёл.

Беспазваночныя жывёлы.

Дзікія жывёлы.

2. зб. Свойская сельскагаспадарчая скаціна.

Накарміць жывёлу.

3. перан. Пра чалавека, які вызначаецца грубымі, нізкімі паводзінамі, учынкамі і пад. (разм., лаянк.).

|| прым. жывёльны, -ая, -ае.

Ж. свет.

Ж. арганізм.

Жывёльныя пабуджэнні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

прэтэ́нзія, -і, мн. -і, -зій, ж.

1. Прад’яўленне сваіх правоў на валоданне кім-, чым-н., атрыманне чаго-н.

П. на спадчыну.

2. Паводзіны таго, хто жадае прызнання за ім якіх-н. добрых якасцей, якія ён сабе прыпісвае.

Чалавек з прэтэнзіямі.

П. на элегантнасць.

◊

Быць у прэтэнзіі на каго — адчуваць незадаволенасць, крыўду ў адносінах да каго-н.

|| прым. прэтэнзі́йны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

Прэтэнзійная заява.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

це́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; незак.

1. кім-чым і з каго-чаго. Адчуваць асалоду, задавальненне ад чаго-н., радавацца чаму-н.

Ц. дасягнутымі поспехамі.

Ц. з дзяцей.

2. Радавацца, весяліцца.

Цешыліся дарослыя і дзеці, чуліся песні.

3. кім-чым і з каго-чаго. Забаўляцца, пацяшацца.

Дзіця ц. новай цацкай.

4. чым. Суцяшаць, абнадзейваць сябе.

Людзі цешыліся думкай аб лепшым будучым.

|| зак. паце́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)