ГО́ЛАНД (Holland) Ян Давід
(17.3.1746, г. Санкт-Андрэасберг, Германія — 27.12.1827),
польскі кампазітар ням. паходжання. З пач. 1780-х г. па запрашэнні К.Радзівіла прыдворны кампазітар і капельмайстар Нясвіжскай капэлы Радзівілаў. Тут напісаў шэраг паланэзаў, кантат і опер. Найб. вядомая камічная опера «Агатка, або Прыезд пана» на лібр. М.Радзівіла, упершыню пастаўленая ў 1784 у Нясвіжы (на Бел. радыё паст. ў 1994). Яна прасякнута ідэямі сентыменталізму, у тэксце адчуваюцца антыпрыгонніцкія акцэнты, у музыцы пераважае класічны стыль, выкарыстаны элементы фальклору. Сярод інш. твораў опера-вадэвіль «Чужое багацце нікому не на карысць» (1780), балет «Арфей у пекле» (паст. 1784, Нясвіж), кантата (1786), арк. музыка (сімфоніі, серэнада, дывертысмент, паланэзы). Пасля 1790, верагодна, пераехаў у Гродна, пазней — у Варшаву. З 1802 выкладаў у Віленскім ун-це.
Літ.:
Мальдзіс А.І. Таямніцы старажытных сховішчаў. Мн., 1974. С. 91—92;
Дадзіёмава В. Еўрапейская славутасць, якая належыць і нам // Беларусь. 1996. № 3.
В.У.Дадзіёмава.
т. 5, с. 322
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
appeal2 [əˈpi:l] v.
1. апелява́ць; абска́рджваць;
appeal against the judge’s decision абска́рдзіць рашэ́нне суддзі́
2. прыця́гваць; падаба́цца; імпанава́ць;
His courage appealed to her. Ёй падабалася яго смеласць.
3. звярта́цца, закліка́ць;
I appeal to you to help them. Я заклікаю вас дапамагчы ім;
She appealed to him for mercy. Яна прасіла ў яго літасці.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
lap1 [læp] n.
1. (in, on) кале́ні (чалавека, які сядзіць);
She sat with her hands in her lap. Яна сядзела, склаўшы рукі на каленях.
2. sport эта́п дыста́нцыі, круг;
a lap of honour/a victory lap AmE круг го́нару
3. адка́знасць; зале́жнасць
♦
in the lap of the gods у бо́жых рука́х
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
lot2 [lɒt] adv. infml
1. a lot шмат, ве́льмі, ча́ста, до́ўга;
Things have changed a lot. Становішча вельмі змянілася;
She goes to the theatre a lot. Яна часта ходзіць у тэатр;
Thanks a lot! Вялікі дзякуй!
2. a lot зна́чна, намно́га, шмат;
I feel a lot/lots better. Я адчуваю сябе значна лепш.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
naturalize, BrE -ise [ˈnætʃrəlaɪz] v.
1. дава́ць грамадзя́нства; атры́мліваць грамадзя́нства;
She was naturalized in Spain. Яна атрымала іспанскае грамадзянства.
2. запазыча́ць, запазы́чваць (словы, выразы з іншай мовы);
This word was naturalized into/in English in the 20th century. Гэтае слова ўвайшло ў англійскую мову ў XX стагоддзі.
3. акліматызава́цца; прыжыва́цца, прыма́цца (пра жывёл, расліны)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
pluck2 [plʌk] v.
1. абшчы́пваць, абску́бваць;
pluck a goose абску́бці гусь
2. dated or lit. зрыва́ць; збіра́ць;
pluck a rose/an apple сарва́ць ру́жу/я́блык
3. выску́бваць; выдзіра́ць;
She plucked a thread off the lapel of his jacket. Яна выцягнула нітку з лацкана яго пінжака.
♦
pluck up (the) courage набра́цца сме́ласці
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
prepare [prɪˈpeə] v.
1. рыхтава́ць; рыхтава́цца; падрыхто́ўваць; падрыхто́ўвацца, рабі́ць;
prepare a lesson рыхтава́цца да ўро́ка;
She was preparing breakfast in the kitchen. Яна гатавала снеданне на кухні.
2. рабі́ць ле́кі
♦
prepare the ground (for smth.) рыхтава́ць гле́бу (для чаго́-н.);
The ministers prepared the ground for the negotiations. Міністры падрыхтавалі глебу для перагавораў.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
quote2 [kwəʊt] v.
1. цытава́ць; прыво́дзіць чые́-н. сло́вы;
She quoted from a newspaper article. Яна прывяла цытату з газетнага артыкула.
2. рабі́ць спасы́лку; спасыла́цца;
May I quote you on that? Можна пры гэтым спасылацца на вас?
3. econ. назнача́ць цану́, ста́ўку;
quote a price on a house назна́чыць цану́ за дом
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Жарло́ 1, жерло́ ’абжора’ (Нас.). Рус. дыял. свярдл., арханг. жорло́ ’абжора, п’яніца’, лайл. жерло́, жерело́ ’зяпа’. Ст.-рус. жьрло, жерло ’горла’. Назва чалавека — пераносная ад жерло́ ’горла, рот’, ’той, які мае «вялікі» рот’. Параўн. жарло́ 3. Параўн. жарля́ць ’жэрці’ (Нас.): дзеяслоў, утвораны ад жарло́. Параўн. польск. żarło ’ежа’. Прасл. зыходная форма для сучасных форм тыпу жарло́ была *žьrlo або *žьrdlo. Яна, відаць, суадносілася з *žьr‑ti (> жэрці), бо суфікс ‑lo звычайна далучаецца да дзеяслоўнай асновы і ўтварае nomina instrumenti (SP, 1, 103). Параўн. горла, жарало.
Жарло́ 2 ’джала (пчалы)’ (пін., бяроз., Шатал.). Рус. дыял. лаянк. жерло́, жерело́ ’рот’. Назва джала — перанос ад жерло́ ’горла’, ’рот’, засведчанага ў ст.-рус. Гл. жарло́ 1.
Жарло́ 3, жэрло ’крыніца’ (саліг., Нар. словатв., 108; Яшкін). Рус. жерло́ смал. ’адтуліна ў печы’, пск., куйбыш., урал. ’частка рабалоўнай снасці’, урал. ’рот’, пск. ’пратока’, паўд.-зах. крыніца’, алан. ’топкае месца ў балоце’, укр. жерло ’адтуліна ў гармаце, печы, іншых прадметах’, дыял. ’крыніца’, в.-луж. žórło ’тс’, серб.-харв. далм. ждр́ло ’тс’. Гл. таксама іншаслав. паралелі ў артыкуле жарало́. Геаграфічнае значэнне — пераноснае ад першаснага ’рот, горла’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кмець ’селянін без зямлі, які мае ўласную хату з садзікам’ (Федар.), «подлыя кмеці» ў Багушэвіча (Дасл. (Гродна), 1967, 39), ’воін у старажытнай Русі’ (ТСБМ). Ст.-бел. кметь ’селянін’ < польск. kmieć (Булыка, Запазыч., 157). Укр. кметь, кміть ’селянін, просты чалавек’, рус. кметь ’тс’, ст.-рус. къметь ’воін’, балг. кмет ’войт, гарадскі галава’, серб.-харв. кме̏т ’селянін’, славен. kmèt ’тс’, польск. kmieć ’селянін, багаты гаспадар’, чэш. kmet ’селянін, дзед’, славац. kmeť ’тс’, в.-луж. kmjeć ’першы селянін, галава’. Прасл. kъmetь традыцыйна выводзіцца з лац. comes, comitis ’спадарожнік, таварыш’ (параўн. нар.-лац. cometia ’акруга’) (Фасмер, 2, 261; Слаўскі, 2, 279). Больш прывабнай здаецца іншая версія (хоць яна лічыцца менш пераканаўчай: параўн. ЕСУМ, 2, 472), якая асноўваецца на супастаўленні са ст.-грэч. κομήτης ’селянін’, κώμη ’сяло, гарадскі раён’ (Біркенмайер, JP, 21, 174–176). Грэчаскае значэнне цалкам супадае са славянскім, чаго нельга сказаць аб лацінскім. Лац. comes, comitis фанетычна таксама не цалкам адпавядае прасл. kъmetь. Хутчэй за ўсё трэба меркаваць аб старажытным лексічным пранікненні з адной з палеабалканскіх моў. Пакуль што нельга вызначыць, з якой.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)