Лы́льіцца ’несці выліўкі (аб курыцы)’ (Растарг.) з [й]ільлі́цца, у якім [й]‑прыстаўны замяніўся на л‑, пасля яго і > ы (як, напрыклад, сыграць) < льлі́цца ’тс’, у якім ‑л‑ таксама з й, параўн. ён лье [лʼйе] — драг. льле́ ’лье’. Да ліць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Галду́нка ’вядзьмарка’ (Шатал.). Відавочна, дыялектная змена слова *коядунка. Параўн. рус. колду́н, колдова́ть (аб рус. слове гл. Фасмер, 2, 287–288). А ці не запазычана галду́нка (< *колдунка) проста з рус. мовы (дзе колду́н і яго вытворныя вядомы вельмі шырока)?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Га́начка ’ступенька лесвіцы’ (Касп.), га́нкі, га́начкі (Нас.). Да ганак (гл.). Адносна розных значэнняў слова ганак і вытворных ад яго гл. СРНГ, 6, 135 (параўн. і рус. дыял. га́ночки ’тонкія стоўпчыкі ў поручнях і г. д.’; СРНГ, там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ветачок, ветак ’маладзік’ (гродз., вілен., Нас.). Дэмінутыў ад ве́тах (гл.), які прыводзіць да семантычных зрухаў: ’месяц на зыходзе’ → ’маладзік’. Народная этымалогія памылкова звязвае гэта слова з ветка ’галінка’; тое ж і ў Нас., які ўзводзіць яго да вѣтвъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́клад ’яйка або прадмет падобны на яго, які кладуць там, дзе хочуць, каб несліся куры’ (ТСБМ, ТС, Касп.), подклад ’яйка, якое падкладваюць пад курыцу’ (Мік.). Ад *po‑klad‑ti > *po‑klasti, po‑kladǫ < *klasti, kladǫ. Да класці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зацьме́нне, ‑я, н.
Астранамічная з’ява, калі адно нябеснае цела або яго цень закрываюць другое нябеснае цела. Зацьменне Сонца. Зацьменне Месяца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заця́жкі, ‑ая, ‑ае.
Разм. Залішне цяжкі. Камуніст Касянок вымушаны быў пайсці на новую, мо і зацяжкую для яго работу. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зва́жлівы, ‑ая, ‑ае.
Які ўмее ўступіць, зважыць другому. [Глечык] быў нясмелы і маўклівы, зважлівы да старэйшых і байчэйшых за яго. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здаро́жанасць, ‑і, ж.
Уласцівасць і стан здарожанага. Стары Няміра стагнаў на саломе — трывога, здарожанасць адабралі ў яго ўсе сілы. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змо́віны, ‑він; адз. няма.
Абл. Заручыны. [Васіль] даведаўся, што былі змовіны, што Ганну прапівалі, прапілі, што яна — не яго, Карчова. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)