АБВА́Л,

раптоўны адрыў і падзенне вял. масаў горных парод са стромкіх схілаў гор, рачных далін, абразійных марскіх берагоў. Здараюцца ад страты счаплення ці часовай апоры горных парод у выніку іх выветрывання, падмывання ці размыву, сейсмічных штуршкоў. Абрынутыя масы акумулююць як завал. У выніку буйнейшага Усойскага абвалу на р. Мургаб (аб’ём пароды 2,2 млрд. м³) утварылася Сарэзскае возера на Паміры (1911).

т. 1, с. 17

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ukojenie

н. кніжн. cуцяшэнне, заспакаенне;

ukojenie po stracie matki — суцяшэнне пасля страты маці;

znaleźć ukojenie w czym — знайсці суцяшэнне ў чым

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

стра́ціць, стра́чу, стра́ціш, стра́ціць; стра́чаны; зак.

1. каго-што. Застацца без каго-, чаго-н.; панесці страты.

С. сябра.

С. працу.

У вайне Беларусь страціла кожнага трэцяга.

2. што. Без карысці, марна патраціць што-н. (пра час, грошы і пад.).

С. цэлы месяц.

С. многа грошай без патрэбы.

3. што. Не захаваць, не зберагчы што-н.

С. сілы і здароўе.

4. што. Часткова або поўнасцю пазбавіцца якіх-н. уласцівасцей, якасцей, сувязей і пад.

С. надзею.

С. давер.

С. сувязь з аднакласнікамі.

5. што. Збіцца з дарогі, згубіць след.

С. сцежку.

◊

Страціць ласку ў каго — перастаць быць у пашане, павазе.

Страціць прытомнасць — абамлець, самлець.

Страціць розум — здурнець.

|| незак. стра́чваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

асіміля́цыя

(лац. assimilatio)

1) біял. утварэнне складаных арганічных рэчываў з больш простых у працэсе жыццядзейнасці раслінных і жывёльных арганізмаў (проціл. дысіміляцыя 1);

2) зліццё аднаго народа з другім у выніку засваення ім чужой мовы і культуры і паступовай страты самабытнасці;

3) лінгв. прыпадабненне гукаў пры вымаўленні (проціл. дысіміляцыя 2).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

АБРАСТА́ННІ,

перыфітон, сукупнасць водных арганізмаў, якія пасяляюцца на штучных (днішчы суднаў, буі, збудаванні на па́лях, трубаправоды, прычалы) і прыродных (камяні, карчы, вышэйшыя водныя расліны і інш.) цвёрдых субстратах. Складаюцца з бактэрый, грыбоў, прасцейшых, водарасцяў, чарвей, імшанак, малюскаў, губак. З’яўляюцца прыродным біяфільтрам, індыкатарам якасці вады, прадуцэнтам арган. рэчываў, кармавой базай і сховішчам для водных жывёл. Прыносяць вял. страты засмечваннем водазабіральных адтулін, трубаправодаў, памяншаюць скорасць руху суднаў і г.д.

т. 1, с. 39

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ponieść

зак.

1. панесці;

2. панесці; пацярпець;

ponieść stratę — панесці страты;

ponieść klęskę — пацярпець паражэнне;

ponieść śmierć — загінуць;

konie poniosły — коні панеслі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ponosić

ponosi|ć

незак. несці, цярпець;

~ć straty — цярпець (несці) страты;

~ć wydatki — несці выдаткі;

dokąd go ponosić? разм. куды яго нясе?

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

retrieve

[rɪˈtri:v]

v.t.

1) адшу́кваць, знахо́дзіць

to retrieve a lost pen — знайсьці́ згу́бленае пяро́

2) вярта́ць, атры́мваць наза́д; паляпша́ць

3)

а) напраўля́ць, выпраўля́ць

to retrieve a mistake — напра́віць памы́лку

б) вярта́ць; кампэнсава́ць (напр. стра́ты)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

асіміля́цыя

(лац. assimilatio)

1) зліццё аднаго народа з другім у выніку засваення ім чужой мовы і культуры і паступовай страты самабытнасці;

2) засваенне расліннымі і жывёльнымі арганізмамі неабходных для іх развіцця пажыўных рэчываў (параўн. дысіміляцыя 1);

3) прыпадабненне гукаў пры вымаўленні (напр. «шшытак» пры напісанні «сшытак»).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

затаўчы́ ​1, ‑таўку, ‑таўчэш, ‑таўчэ; ‑таўчом, ‑таўчаце; зак., каго-што.

Разм.

1. Збіць да паўсмерці, да страты прытомнасці. Супакоілі.. [манаха] рыбакі, што набеглі з усіх бакоў. А былі, напэўна, злыя, бо ледзь не затаўклі кулакамі. Бажко.

2. Абл. Уціснуць, уваткнуць што‑н. куды‑н. Нарэшце засталося ўсцягнуць падушкі. Адну на другую. Каб было высока. А рагі затаўчы ў сярэдзіну. Гарбук.

затаўчы́ ​2, ‑таўку, ‑таўчэш, ‑таўчэ; ‑таўчом, ‑таўчаце; зак., што.

Заправіць затаўкай. Затаўчы кашу здорам.

затаўчы́ ​3, ‑таўку, ‑таўчэш, ‑таўчэ; ‑таўчом, ‑таўчаце; зак.

Разм. Пачаць таўчы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)