цно́тны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і цнатлівы (у 1 знач.). Якуб Колас падае чыстыя высакародныя адносіны паміж героем аповесці і Алёнкай — разумнай, цнотнай дзяўчынкай. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Нарэ́чанька ’назва танца’ (светлаг., чач., Мат. Гом.), наричэнька ’від танца’: Нарэчэньку танцэвалі по парах, адзін подпеваў (ТС), «на рэчаньку» ’тс’ (Полымя, 1988, 8, 175). Ад слоў песні, якой суправаджаўся танец: «Выйду я на рэчаньку…»
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Со́лам’е ‘падоўжаная бэлька ў гаспадарчых памяшканнях на сохах’ (ЛА, 4), ‘праход у печ, чалеснікі’ (ЛА, 4, Пятк. 1, Шушк.), со́ламеня, со́ламень, со́лен ‘тс’ (ЛА, 4), со́ламя, со́ламянь ‘полымя (у печы)’ (Сл. ПЗБ). Гл. саламя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
даза́тар, ‑а, м.
Прыстасаванне для аўтаматычнага адмервання або адважвання сыпкіх, вадкіх, газападобных рэчываў. З шумам сыпаўся ў дазатары шчэбень і пясок, паплёсквала вада, шамацеў цэмент. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адка́тка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
Спец. Вываз здабытых карысных выкапняў з забояў і шахтаў. Напалову завершана механізацыя працэсаў бурэння, падземнай адкаткі руды і пароды. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калекцыяне́р, ‑а, м.
Збіральнік калекцый. Пісьмо Бястужава Вайдзевічу.. захоўвалася ў Замосці ў бібліятэцы калекцыянера Аляксандра Ельскага. «Полымя». — Ты б мог, Раман, быць калекцыянерам, прыроду выкладаеш. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нівелі́равацца, ‑руецца; зак. і незак.
1. Знішчыцца (знішчацца), згладзіцца (згладжвацца), страціўшы свае асаблівасці. Пад.. уплывам [літаратурнай мовы] згладжваюцца, нівеліруюцца дыялектныя асаблівасці. «Полымя».
2. толькі незак. Зал. да нівеліраваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ліза́ць несов., прям., перен. лиза́ть;
саба́ка ліза́ў ру́кі хло́пчыка — соба́ка лиза́ла ру́ки ма́льчика;
языкі́ по́лымя ліза́лі сце́ны — языки́ пла́мени лиза́ли сте́ны;
◊ л. пя́ткі — презр. лиза́ть пя́тки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
◎ Пуза́тка ’брыца’ (дзісн., Жыв. сл.). Ад пузаты ’чараваты, пукаты’ з-за знешняга выгляду зерня гэтага віду проса, параўн. у народнай песні: А запражыце авечку пузатку/А завязіце бабульку быў хатку (ушац., Полымя, 2000, 12, 142).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паддува́ла, ‑а, н.
Адтуліна пад топкай, куды праходзіць паветра, якое падтрымлівае гарэнне. Адчыніць паддувала. □ Водсвет полымя цераз паддувала, цераз шчылінкі ў дзверцах падаў на падлогу пучкамі. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)