Жы́жа 1, жы́жка ’цякучая сумесь вадкіх і цвёрдых рэчываў’. Рус. жи́жа. Ц.-слав. жижда ’вадкасць’. Ст.-рус. жижа (1705 г.) ’жыжа’. Ад кораня *žid‑ з суфіксам *ja: *židja, адкуль заканамернае ўсх.-слав. жижа, ст.-слав. (> ц.-слав.) жижда.
Жы́жа 2 дзіцяч. ’агонь’. Рус., укр. дзіцяч. жи́жа. Польск. дыял. żyża ’агонь’, славац. дзіцяч. žiža, žiž(i) ’агонь, святло’, серб.-харв. дзіцяч. жи̏ж, жи́жа ’агонь, горача’, жи̏жа, жи̏жа ’фокус, цэнтр (фіз. пункт)’, ’свяцільнік, кадзіла’. Параўн. балг. жижѝ ’іскры’, жѝжка ’іскра’, макед. жеже ’апякаць, пячы’. З кораня *žig‑ (гл. жыгаць, жгаць) з дапамогай суфікса *‑ja таго ж, што ў свяча, ежа: *žigja > *žiža. Улічваючы дзіцячы характар слова, можна дапусціць і другасны паўтор ж, аднак наўрад ці гэта патрэбна ў свеце папярэдняга словаўтваральнага тлумачэння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
anything [ˈeniθɪŋ] pron.
1. (y пыт. ск.) што-не́будзь;
Is there anything you need? Вам што-небудзь патрэбна?
2. (y адм. ск.) нічо́га;
He doesn’t do anything. Ён нічога не робіць.
3. (y сцвярдж. ск.) усё; усё, што хо́чаш/хо́чаце;
I like gardening better than anything. Больш за ўсё я люблю працаваць у садзе.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
до́лжно безл., в знач. сказ. трэ́ба, патрэ́бна; (необходимо) неабхо́дна; (полагается) нале́жыць;
рабо́тать, как до́лжно працава́ць як след (як нале́жыць);
говори́ть то, что до́лжно гавары́ць то́е, што трэ́ба (што неабхо́дна);
так не до́лжно поступа́ть так не́льга (нямо́жна, не трэ́ба) рабі́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
шко́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; незак.
Прыносіць шкоду 1 (у 1 знач.), наносіць урон, страту. [Слаўка:] — Мы павінны прыстасавацца да новых умоў і як мага больш шкодзіць ворагу. Новікаў. Але на практыцы выходзіць, Што і цялятам часта шкодзіць Залішне многа малака. Крапіва. // Перашкаджаць, замінаць. Хацеў садоўнік што-небудзь зманіць, які-небудзь незвычайны камплімент чалавеку сказаць, — не выйшла. Слоў не знайшлося, і шкодзіла пачуццё няёмкасці, якога ён даўно не адчуваў. Лось.
•••
Не шкодзіць (не шкодзіла б) каму з інф. — патрэбна, неабходна; нядрэнна б зрабіць што‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
particular2 [pəˈtɪkjələ] adj.
1. асо́бы, асаблі́вы;
with particular interest з асаблі́вай ціка́ўнасцю
2. асо́бны, асо́бы;
in this particular case у да́дзеным вы́падку;
I need this par ticular book. Мне патрэбна менавіта гэтая кніга.
3. (about/over) перабо́рлівы, патрабава́льны;
He’s very particular about his food. Ён вельмі пераборлівы ў ядзе.
♦
in particular у прыва́тнасці, асаблі́ва
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Здо́лець, здале́ць ’магчы, змагчы’. Параўн. до́ліць ’перамагаць’ (Нас.). Рус. пск. сдолять, сдолить ’перамагчы’, пск., цвяр., дан. здо́лить, смал., прыбалт. вздо́леть ’тс’, укр. здола́ти, здолі́ти ’перамагчы’, польск. zdoleć ’змагчы’, чэш. zdolati, zdoliti ’змагчы, перамагчы’, славац. zdolať ’тс’. Ст.-рус. съдолѣти ’перамагчы, умацавацца’ (XIV ст.). Прасл. (паўн.) sъ‑doliti, *sъdolěti — прэфіксальны адыменны дзеяслоў з коранем dol‑ (гл. дол) і значэнне ’змясціць унізе — паваліць’, адкуль перан. ’перамагчы’ (параўн. рус. одолеть, укр. подолати ’тс’) > ’змагчы’. Трубачоў, Эт. сл., 5, 62; Трубачоў, Дополн., 1, 525 (доли́ть ’перамагаць’, doliti). Іначай менш верагодна: ад доля праз значэнне ’дзяліць’ Бернекер, 1, 206–207; Фасмер, 1, 525; Слаўскі, 4, 63; Брукнер, 92; Голуб-Копечны, 104. Яшчэ іначай: да і.-е. кораня *dher‑ ’трымаць’, ’падтрымліваць’, Махэк₂, 123. Але Покарны (1, 252–253) не ўказвае фармацый на ‑l‑ з гэтым коранем; таму патрэбна дадатковая аргументацыя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лад¹, -у, М -дзе і ў ладу́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Дзяржаўная ці грамадская сістэма.
Дзяржаўны л.
Грамадскі л.
2. Уклад жыцця, спосаб жыцця.
Будуем новы л. жыцця.
3. Згода, парадак, зладжанасць (разм.).
Няма ладу ў хаце.
4. Спосаб, манера, узор.
На новы л.
5. Сістэма будовы чаго-н., утвораная ўнутранай сувяззю, залежнасцю суадносных частак.
Граматычны л. мовы.
◊
Давесці (прывесці) да ладу — прывесці што-н. у парадак; закончыць паспяхова якую-н. справу.
Дайсці (да) ладу — разабрацца, дабіцца толку.
На добры лад — так, як патрэбна; па-сапраўднаму.
На свой лад — па-свойму.
На ўсе лады — усебакова (абмяркоўваць, разбіраць і пад.).
Не ў лад — нязладжана, нястройна.
Не ў ладу; не ў ладах з кім-чым — быць не ў згодзе, у дрэнных адносінах.
У лад — зладжана, стройна.
(Усе) на адзін лад — (усе) аднолькавыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
wine1 [waɪn] n.
1. віно́;
green/new wine маладо́е віно́;
thin wine ке́пскае віно́;
Adam’s wine joc. вада́
2. налі́ўка, насто́йка;
made wine дама́шняя насто́йка
3. цёмна-чырво́ны ко́лер, ба́рва, бардо́
♦
good wine needs no ivy bush ≅до́браму тава́ру не патрэ́бна рэкла́ма;
take wine with smb. выпіва́ць за чыё-н. здаро́ўе; чо́кацца з кім-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
заче́м нареч. чаго́; (для чего) нашто́, наво́шта; (почему) чаму́;
заче́м ты пришёл? чаго́ ты прыйшо́ў?;
заче́м ему́ всё э́то ну́жно? нашто́ (наво́шта) яму́ ўсё гэ́та патрэ́бна?;
заче́м я не поэ́т? чаму́ я не паэ́т?;
заче́м и для чего́ разг. чаго́ і наво́шта (нашто́);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Ríchtige
sub m, f -n, -n
1) той чалаве́к, які́ мне патрэ́бен;
du bist mir geráde der ~! цябе́ мне то́лькі не хапа́ла!
2) sub n то́е, што патрэ́бна;
er hat das ~ getán ён дзе́йнічаў [зрабі́ў] пра́вільна
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)