1.што і без дап. Спыніць пры дапамозе тормаза; збавіць ход тормазам. Вылецелі пяць матацыклістаў. Яны затармазілі матацыклы, і адзін з іх падбег да людзей.Шамякін.Шафёр.. зрабіў правы паварот, але раптам рэзка затармазіў.Васілёнак.
2. Спыніцца, збавіць свой ход. Каля маста пярэдні грузавік, а за ім і іншыя затармазілі.Мележ.Вагоны ўздрыгануліся і рэзка затармазілі.Няхай.
3.перан.; што. Разм. Затрымаць, зацягнуць развіццё чаго‑н. Затармазіць справу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паваро́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Рмн. ‑так; ж.
1. Дарога, якая адыходзіць у бок ад асноўнай магістралі. Неўзабаве паказалася паваротка ў Ліпск. Старшы механік прытармазіў і паволі з’ехаў з шашы на палявую дарогу.Паслядовіч.Перад.. [Шрэдарам] была брукаваная паваротка і надпіс на слупе: «На Сумлічы. Шэсць кіл[а]метраў».Чорны.
2.Разм. Тое, што і паварот (у 2 знач.). Паваротка, яшчэ раз паваротка, і дарога ўразаецца ў стары лес.А. Александровіч.
•••
Зрэзаць павароткугл. зрэзаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ábweg
m -(e)s, -e кру́жны шлях, паваро́т (з дарогі); перан. няпра́вільны шлях
auf ~e geráten* — перан. збі́цца з даро́гі [пуці́]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
нядо́бры
1. (злой) недо́брый;
~рая ўсме́шка — недо́брая улы́бка;
2. нехоро́ший, плохо́й, дурно́й;
н. пах — нехоро́ший (дурно́й) за́пах;
3. нехоро́ший, некраси́вый, предосуди́тельный;
н. ўчы́нак — нехоро́ший (некраси́вый, предосуди́тельный) посту́пок;
н. паваро́т спра́вы — неблагоприя́тный оборо́т де́ла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Атачы́ць ’акружыць’ (Гарэц.). У рускай пашырана на захадзе, укр.оточити, польск.otoczyć ’тс’, чэш.otočiti, славац.otočiť ’акружыць, павярнуць, пакрыць, абвязаць’, славен.otočati ’акружаць’. Дзеяслоў точити засведчаны ў ст.-рус. у значэнні ’гнаць, ездзіць’, аналагічныя значэнні вядомыя сучаснай чэшскай і славацкай мовам, дзе таксама дзеяслоў točiti ўказвае на вакольны, кругавы рух, паварот. Гэта значэнне і было, відаць, першасным для пашыранага цяпер у шэрагу славянскіх моў значэння слова атачыць ’акружыць’. Улічваючы адзінкавасць беларускага прыкладу, можна меркаваць пра яго запазычаны (відаць, з польскай) характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Катастро́фа ’катастрофа’ (ТСБМ, БРС). Рус.катастро́фа, укр.катастро́фа. Запазычанне, магчыма праз пасрэдніцтва зах.-еўрап. моў з грэч. мовы. Параўн. рус.катастро́фа, якое, паводле Фасмера, 2, 209, узята непасрэдна з ням. мовы (Katastrophe < грэч.καταστροφή ’паварот, паваротны момант справы’). Але Шанскі (2, К, 93) лічыць рус. слова непасрэдным запазычаннем з франц. мовы ў першай палавіне XIX ст. (< франц.catastrophe < лац.catastropha < грэч.). Такія тлумачэнні, якія досыць істотна адрозніваюцца адно ад другога, сведчаць аб недастатковасці адных толькі этымалагічных меркаванняў і нераспрацаванасці гісторыі лексікі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кручо́к
1. Выгін, паварот ракі, звіліна берага (Мін., Стол.).
2. Зародкавы расток паміж семядолямі насення фасолі, агуркоў, бобу (Слаўг.).
□ ур. Кручок (месца, дзе ў Свіслач упадае р. Балачанка).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
структу́ра, ‑ы, ж.
Узаемаразмяшчэнне і сувязь састаўных частак аб’екта, якія забяспечваюць яго цэласнасць; будова. Структура сталі. Структура глебы. Структура мовы. □ Пра атамную структуру матэрыі здагадаўся, як вядома, яшчэ Дэмакрыт, сучаснік Герона.«Маладосць».У школьную пару [Сяргея] захаплялі і ўдаваліся яму задачы, а далей складаныя формулы, затым структура механізмаў...Грамовіч.// Арганізацыя, будова чаго‑н. Структура Акадэміі навук БССР. Эканамічная структура грамадства. □ Мы не заўважаем прыблізнай рыфмы і рытмічных зрухаў, нас захапіла развіццё думкі, нечаканы паварот у структуры верша.Грахоўскі.
[Лац. structura — будова, размяшчэнне, парадак.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
screw1[skru:]n.
1. шру́ба; га́йка;
tighten the screw заціска́ць, закру́чваць га́йку
2.паваро́т шру́бы; адкру́чванне, адшрубо́ўванне;
give a screw круці́ць, шрубава́ць
♦
he has a screw loose у яго клёпкі нестае́;
put the screw(s) on (smb.) прымуша́ць, прыціска́ць (каго-н.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
круты́Iв разн. знач. круто́й;
к. бе́раг — круто́й бе́рег;
к. перало́м — круто́й перело́м;
к. но́раў — круто́й нрав;
к. паваро́т — круто́й поворо́т
круты́II
1. (загустевший) круто́й;
~то́е яйцо́ — круто́е яйцо́;
2. ту́го (кре́пко) ссу́ченный;
~ты́я ні́ткі — ту́го (кре́пко) ссу́ченные ни́тки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)