паваро́т, -у, М -ро́це, мн. -ы, -аў, м.
1. гл. павярнуцца, павярнуць.
2. Месца, дзе паварочваюць.
Выйсці з-за павароту.
3. перан. Поўная змена ў развіцці чаго-н.; пералом.
П. у жыцці.
П. лёсу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
паваро́т, -ту м., в разн. знач. поворо́т; (крутой поворот — ещё) изло́м;
п. круго́м — поворо́т круго́м;
на ~ро́це ракі́ — на поворо́те реки́;
п. справы́ ў на́шу кары́сць — поворо́т де́ла в на́шу по́льзу;
п. да ле́пшага — поворо́т к лу́чшему;
◊ лягчэ́й на ~тах! — (по)ле́гче на поворо́тах!;
ад варо́т п. — от воро́т поворо́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
паваро́т, ‑у, М ‑роце, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. паварочваць — павярнуць (у 1, 3–6 знач.) і паварочвацца (у 1 знач.) — павярнуцца (у 1, 2 знач.). // Поза, у якой знаходзіцца цела або частка цела. [На фотакартках] са сцяны, у розных паваротах, паглядалі прыгожыя маладыя твары. Ракітны. // Пераход ад адной пары года да другой. У леце пачыналася ўжо тая ледзь значная змена, той паварот часу, калі жыццё прыроды ідзе на спад. Колас.
2. Месца, дзе дарога, рака, вуліца і пад. паварочвае, адхіляецца ўбок. Выйсці з-за павароту. □ Праз колькі хвілін параход схаваўся за паваротам ракі. Краўчанка. Машына рванулася ўперад і знікла за паваротам. Чарнышэвіч.
3. перан. Поўная змена ў развіцці, у становішчы, у ходзе чаго‑н. Паварот у жыцці. Паварот падзей. Паварот размовы. □ Варвара і разгубілася і абрадавалася адначасова ад такога нечаканага павароту справы. Васілевіч.
•••
Ад варот паварот — катэгарычная адмова на чыю‑н. просьбу, зварот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паваро́т м
1. (дзеянне) Dréhung f -, -en, Wéndung f -, -en; Umdréhung f -, -en (кола, ключа);
2. (ракі, вуліцы і г. д.) Krümmung f -, -en, Bíegung f -, -en; Kúrve [-və] f -, -n (дарогі);
3. перан Wénde f -, -n, Wéndung f -, -en;
круты́ паваро́т Úmschwung m -s, -schwünge;
паваро́т напра́ва Réchtsruck m -(e)s;
◊ лягчэ́й на паваро́тах! разм (папярэджанне) sáchte in der Kúrve!
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
паваро́т Паваротка дарогі, рог вуліцы, загіб ракі (БРС). Тое ж поўратка, поваратка (Слаўг.), паваротка (БРС).
□ Ніканаўская поваратка (месца, дзе дарога паварочвае на Слаўгарад) Бых.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
павярну́цца, -вярну́ся, -ве́рнешся, -ве́рнецца; -вярні́ся; зак.
1. Вярчальным рухам, варочаючыся, змяніць напрамак, становішча.
П. кругом.
П. на другі бок.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Атрымаць нечаканае развіццё.
Справа павярнулася не так, як чакалі.
|| незак. паваро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. паваро́т, -у, М -ро́це, мн. -ы, -аў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
павярну́ць, -вярну́, -ве́рнеш, -ве́рне; -вярні́; -ве́рнуты; зак.
1. каго-што. Варочаючы, змяніць становішча каго-, чаго-н.
П. ключ.
П. хворага на бок.
2. каго-што і без дап. Змяніць напрамак, шлях руху.
П. з вуліцы ў завулак.
П. каня назад.
Дарога павярнула ў лес.
3. перан., што. Даць чаму-н. іншы напрамак, развіццё.
П. гаворку на іншы лад.
П. справу па-свойму.
|| незак. паваро́чваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. паваро́т, -у, М -ро́це, мн. -ы, -аў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
паўпаваро́т, -у, М -ро́це, мн. -ы, -аў, м.
Няпоўны паварот, палавіна кругавога павароту.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
віра́ж¹, -у́, мн. -ы́, -о́ў, м. (спец.).
1. Палёт самалёта з крэнам па крузе або паварот па крывой аўтамабіля, веласіпеда.
Крутыя віражы.
2. У вела- і мотаспорце: нахілены паварот спартыўнай дарожкі.
|| прым. віра́жны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ле́ва.
У выразах: лева руля! лева на борт! — каманды на караблі, лодцы: паварот налева.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)