дзянёк, ‑нька, м.
Ласк. і зніж. да дзень (у 1, 2 знач.). У першы святочны дзянёк выйшаў настаўнік на знаёмую яму сцежку, каля двух ветракоў, і пайшоў на чыгунку. Колас. «Ну, будзе дзянёк!» — заклапочана падумала.. [Таня], міжвольна прыслухоўваючыся да голасу бойкага юнака ў карычневай футболцы. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крану́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак., чаго.
1. Зак. да кранацца.
2. Разм. Зрабіцца псіхічна ненармальным. Крануўся чалавек ад гора.
•••
Крануцца з розуму — страціць розум, звар’яцець. Каб хто пабачыў збоку, то напэўна падумаў бы, што настаўнік крануўся з розуму. Колас.
Лёд крануўся гл. лёд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распыта́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Тое, што і распытаць. Сухавараў распытаўся, як здароўе панны Ядвісі, як жыве сам настаўнік, як часта бачыцца ён з паненкамі. Колас. Язэпка распытаўся ў бабулі, як ісці на Стаўбцы, і, падзякаваўшы ёй, адразу ж падаўся ў дарогу. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
tutor
[ˈtu:tər]
1.
n.
1) прыва́тны наста́ўнік, дарэ́ктар -а m.
2) рэпэты́тар -а m.
2.
v.i.
1) дава́ць прыва́тныя ле́кцыі, рэпэты́цыі
2) быць рэпэты́тарам
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
вадо́хрышча ‑а, н. і вадо́хрышчы, ‑аў.
Адно з царкоўных зімовых свят. Увечар перад вадохрышчам, узялі яны свечку, мелу кавалак, крыжы на вушаках пісаць, міску жыта і пайшлі ў свіронак. Брыль. — Што гэта, бабка, тут робіш? — Ваду, панічок, свянцоную даю. — А, праўда! — прамовіў настаўнік. Сёння ж вадохрышчы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скры́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.
Самы высокі па тэмбру і дыяпазону чатырохструнны смычковы музычны інструмент. Настаўнік зняў са сцяны скрыпку, настроіў сяк-так струны і пачаў вадзіць па іх смыкам. Колас. З дынаміка паплылі меладычныя гукі скрыпкі. Ваданосаў.
•••
Іграць першую скрыпку гл. іграць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ordinárius
m -, -ri¦en
1) ардына́рны прафе́сар; зага́дчык ка́федры
2) кла́сны наста́ўнік, кла́сны кіраўні́к
3) царк. бі́скуп (каталіцкі)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ángehend
a бу́дучы; які́ пачына́ецца; малады́
ein ~er Léhrer — малады́ наста́ўнік
bei ~er Nacht — з наступле́ннем но́чы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
маэ́стра
(іт. maestro = настаўнік, майстар)
1) ганаровая назва буйных дзеячаў у розных галінах мастацтва (кампазітараў, дырыжораў, жывапісцаў);
2) званне, якое прысвойваецца выдатным шахматыстам.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
До́ктар ’доктар’ (БРС). Слова гэта было ўжо ў ст.-бел. мове: докторъ ’доктар; настаўнік багаслоўя’ (тут яно лічыцца паланізмам: польск. doktor < лац. doctor; гл. Булыка, Запазыч.). Рус. до́ктор, укр. до́ктор. Польск. або ням. пасрэдніцтва пры запазычанні прымаецца і для рус. мовы (не выключаецца таксама і непасрэдна лац. крыніца; гл. Фасмер, 1, 523, Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 157–158). У лац. мове doctor — гэта ўтварэнне на ‑tor ад дзеяслова docere ’вучыць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)