Му́тар ’клопаты; цяжкая, непрыемная праца’ (Нас.). Да мы́та (гл.) ’плата, пошліна’ і ад яго рус. мы́та́рь > мы́тарство, мыта́рить ’мучыць, мардаваць, марыць, пакутаваць’. Аб пераходзе ы > у гл. Карскі, 1, 237–239.
Мута́р ’падманшчык, ілгун’ (бяроз., Шатал.). Да муці́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
измоча́ливать несов., разг.
1. размача́льваць; (о предметах из пеньки, льна и т. п.) раскудзе́льваць;
2. перен. (утомлять, мучить) вымо́тваць; му́чыць, зму́чваць, (изнурять) мардава́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ма́ціна ’саломенная мата’ (Касп.). Да ма́та (гл.).
Маціна 1 ’агідна, непрыемна’ (паўн.-усх., КЭС), смал. мати́но ’тс’. З рус. мовы, параўн. мати́ть перм. ’цягнуць на ваніты’, ’набрыдаць’, ’дакучаць’, казан. ’мучыць’, свярдл. ’хвалявацца, перажываць’.
Маці́на 2 ’мантач, марнатравец’. Да мот (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
męczyć
męcz|yć
незак.
1. мучыць;
nie męczyć mnie — не мучай мяне;
2. cтамляць, таміць; зморваць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
zżerać
zżera|ć
незак.
1. зжыраць;
2. раз’ядаць;
3. перан. мучыць; грызці;
niepokój zżerać — трывога грызе
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
мары́ць, мару́, мо́рыш, мо́рыць; мо́раны; незак.
1. каго (што). Труціць, знішчаць.
М. прусакоў.
2. каго (што). Мучыць, мардаваць.
М. голадам.
3. перан., каго (што). Даводзіць да знямогі.
М. смешнымі апавяданнямі.
Сон морыць.
4. што. Трымаць драўніну ў вадзе, у спецыяльным растворы для надання ёй цёмнага колеру і моцнасці (спец.).
М. дуб.
|| зак. замары́ць, -мару́, -мо́рыш, -мо́рыць; -мо́раны (да 2 і 3 знач.), памары́ць, -мару́, -мо́рыш, -мо́рыць; -мо́раны (да 1, 2 і 4 знач.) і умары́ць, -мару́, -мо́рыш, -мо́рыць; -мо́раны (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Даляга́ць ’балець, турбаваць, непакоіць, мучыць’ (пра арганізм) (зэльв., Сцяц.). Ужываецца толькі ў 3 ас. Бясспрэчнае запазычанне з польск. мовы. Параўн. польск. dolegać ’тс’. Да польск. дзеяслова гл. коратка ў Брукнера, 292 (пад lec). Параўн. ст.-бел. долегливость ’недамаганне’ (< польск. dolegliwość; гл. Булыка, Запазыч., 99).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стужа́ць 1 ‘зрабіцца цвёрдым, тугім’ (ТС, Сцяцко Сл., Скарбы), сту́гнуты ‘зацвердзяваць, чарсцвець’ (Вярэн.), стужі́ты ‘трошкі зацвярдзець, падшэрхнуць’ (Сл. Брэс.). Да тугі (гл.).
Стужа́ць 2 ‘турбаваць частымі напамінкамі або просьбамі’ (Нас.), ст.-бел. стужати ‘прыгнятаць, уціскаць’ (Альтбаўэр). Параўн. укр. стужа́ти ‘турбаваць, мучыць’. Да туга (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вучы́ць несов.
1. учи́ть; обуча́ть;
в. заме́жнай мо́ве — учи́ть (обуча́ть) иностра́нному языку́;
2. (усваивать) учи́ть;
в. уро́к — учи́ть уро́к;
3. (читать наставления) поуча́ть;
◊ го́ра му́чыць ды жыць ву́чыць — посл. го́ре му́чит да жить у́чит
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сады́зм
(фр. sadisme, ад D. de Sade = прозвішча французскага пісьменніка)
1) палавая ненармальнасць, якая праяўляецца ў жаданні мучыць асобу другога полу, каб задаволіць сваё палавое пачуццё;
2) перан. ненармальная схільнасць да жорсткасці, катаванняў, задавальненне ад чужых пакут.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)