Kikerikí
n -s, -s
1) кукарэ́ку (крык пеўня)
2) m -s, - дзіц. пе́вень
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Тамаша́ ’крык, гармідар’ (Мат. Гом.). Параўн. рус. томаша́ ’суталака, суматоха’, старое ’барацьба, відовішча’, якое выводзяць з тат.-баш. tamaša ’суталака, сціжма; відовішча’ (Фасмер, 4, 75).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тарара́ ’пра гук барабана; шматслоўная балбатня’ (Нас.). Параўн. укр. тарара́ ’выгук, які перадае крык курыцы’, рус. тарара́, тарары́ ’балбатня’, польск. tararа ’пра гук трубы’. Гукаперайманне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
праця́глы
1. (во времени) продолжи́тельный, дли́тельный;
п. тэ́рмін — продолжи́тельный (дли́тельный) срок;
2. (в пространстве) протяжённый;
3. (медленный, тягучий) протя́жный;
п. крык — протя́жный крик
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
лебядзі́ны
1. лебеди́ный; лебя́жий;
л. крык — лебеди́ный крик;
л. пух — лебя́жий пух;
2. перен. лебеди́ный;
~ная хада́ — лебеди́ная по́ступь;
◊ ~ная пе́сня — лебеди́ная пе́сня
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
жаўна́, ‑ы́; мн. жо́ўны (з ліч. 2, 3, 4 жаўны́), жо́ўнаў; ж.
Назва чорнага і зялёнага дзятла. На дрэвах пявуча перасвістваліся дразды, трашчоткамі стракаталі сарокі і час ад часу паветра раздзіраў непрыемны, прарэзлівы крык жаўны. Стаховіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расчу́ць, ‑чую, ‑чуеш, ‑чуе; зак., каго-што.
Разм. (звычайна з адмоўем). Выразна, дакладна пачуць. Пятрусь яшчэ нешта сказаў, але крык Жарты заглушыў яго, і Зося не расчула. Гартны. Калгаснік прамаўчаў, бо, мусіць, не расчуў пытання. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кува́ць ’кукаваць’ (ТСБМ, Сцяшк., Нар. лекс.). Да кукаваць (гл.). Магчыма, пад уплывам гукапераймальнага кувец, кувік (пра крык некаторых птушак) (параўн. Бернекер, 641; Слаўскі, 3, 448–449).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Талало́й, тололо́й ’крык, шум, гам’, ’гармідар, беспарадак’ (ТС). Гл. талала. Сюды ж талалу́й ’вадкая мучная страва; балбатун, бесталковы чалавек’ (Касп.), ’дуркаваты чалавек’ (Шатал., Сл. рэг. лекс.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пе́вень, пе́ўня, мн. пе́ўні, пе́ўняў, м.
1. Самец курыцы.
2. перан. Пра задзірыстага чалавека, забіяку (разм.).
◊
Да пеўняў (разм.) — да світання (праседзець).
Да пеўняў або з пеўнямі (разм.) — вельмі рана, на досвітку (устаць, падняцца).
Пусціць чырвонага пеўня (разм.) — учыніць пажар, падпаліць (у 2 знач.).
|| памянш. пе́ўнік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).
|| прым. пе́ўневы, -ая, -ае (да 1 знач.).
П. крык.
П. голас (таксама перан.; крыклівы, прарэзлівы).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)