Verbum

анлайнавы слоўнік

fantazja

fantazj|a

ж.

1. фантазія; уяўленне;

bogata ~a — багатае ўяўленне;

~a poetycka — паэтычная фантазія;

~e erotyczne — эратычныя фантазіі;

puścić wodze ~i перан. даць волю фантазіі;

2. зухаватасць; задор, заўзятасць, запал;

z ~ą — зухавата; заўзята;

3. дзівацтва; капрыз; выбрык; фантазія;

folgować czyjej ~i — патураць чыім капрызам (фантазіям);

4. муз. фантазія;

grać ~ę — іграць (выконваць) фантазію

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

увлече́ние ср.

1. (действие) книжн. уцягне́нне, -ння ср.; неоконч. уця́гванне, -ння ср.; захо́пліванне, -ння ср.;

2. (восторг) захапле́нне, -ння ср.; (пыл) запа́л, -лу м.;

рабо́тать с увлече́нием працава́ць з запа́лам (захапле́ннем);

расска́зывать с увлече́нием раска́зваць з захапле́ннем (запа́лам);

3. (сильный, большой интерес к чему-л., привязанность) захапле́нне, -ння ср.;

увлече́ние теа́тром захапле́нне тэа́трам;

ша́хматы — его́ увлече́ние ша́хматы — яго́ захапле́нне;

4. (влюблённость) захапле́нне, -ння ср., закаха́насць, -ці ж.; (любовь) каха́нне, -ння ср.;

увлече́ние перешло́ в серьёзное чу́вство захапле́нне перайшло́ ў сур’ёзнае пачуццё;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

life

[laɪf]

n., pl. lives [laɪvz]

1) жыцьцё n.; існава́ньне n.

2) час існава́ньня або́ дзе́яньня, трыва́ньня

a lease’s life — тэ́рмін арэ́нды

3) асо́ба f., жыва́я істо́та

Five lives were lost — Стра́чана было́ 5 асо́баў

4) жыцьцяпі́с -у m., біягра́фія f.

5) запа́л -у m., энэ́ргія f., жыцьцё

to put life into one’s work — працава́ць з душо́й, запа́лам

•

- as big as life

- as large as life

- bring to life

- come to life

- for life

- for dear life

- for the life of me

- not on your life

- take a life

- take one's life in one’s hands

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Féuer

n -s, -

1) аго́нь, по́лымя

~ ánmachen — распалі́ць аго́нь

~ ist áusgegangen — аго́нь пату́х

in ~ geráten* — загарэ́цца

2) пажа́р

3) стральба́

diréktes ~ — стральба́, страляні́на прамо́й наво́дкай

beóbachtetes ~ — аго́нь, які́ карэкці́руецца

~ áuslösen [eröffnen] — адкры́ць аго́нь

4) запа́л, па́лкасць

mit ~ — жва́ва, ажыўлена

◊ ~ und Flámme sein (für A) — захапі́цца (кім-н., чым-н.)

die Hand für j-n [für etw.] ins ~ légen — ≅ даць галаву́ адсе́кчы за каго́-н. [за што-н.]

für j-n durchs ~ géhen* — пайсці́ за каго́-н. у аго́нь і ваду́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

dash

[dæʃ]

v.t.

1) шпурля́ць

2) абліва́ць, абдава́ць (вадо́ю)

3) плю́хаць

She dashed some paint on the paper and called it a tree — Яна́ плю́хнула фа́рбы на папе́ру і назва́ла гэ́та дрэ́вам

4) прыгнята́ць, зьнеахво́чваць

v.i.

сьпяша́цца, імча́цца

They dashed by in a car — Яны́ пране́сьліся а́ўтам

1) плёскат, усплёск -у m. (вады́, хва́ляў)

2) уцёкі pl. only

to make a dash for safety — уцячы́ ў бясьпе́чнае ме́сца

3) уда́р -у m.

4) драбо́к -ка́ m.

a dash of pepper — драбо́к пе́рцу

5) бег на каро́ткую адле́гласьць

6) штрых -а́ m. (пяра́), мазо́к -ка́ m. (пэ́ндзля)

7) праця́жнік -а m. (знак прыпы́нку)

8) энэ́ргія f., запа́л -у m., жва́васьць f.

•

- dash off

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

heart

[hɑ:rt]

1) сэ́рца n., fig. душа́ f.

She has a kind heart — Яна́ ма́е до́брае сэ́рца

His heart sank — У яго́ сэ́рца заме́рла

to give one’s heart — адда́ць сэ́рца, палюбі́ць каго́-што

2) адва́га, му́жнасьць f., запа́л -у m.

to lose heart — па́даць ду́хам

3) сярэ́дняя ча́стка, сярэ́дзіна f.

heart of the forest — не́тры ле́су

heart of oak — стры́жань ду́ба

4) су́тнасьць f.

the very heart of the matter — са́мая су́тнасьць спра́вы

5) чы́рвы (у ка́ртах)

•

- at heart

- from one’s heart

- have one's heart in one’s mouth

- have one's heart in one’s boots

- heart and soul

- near to one’s heart

- take heart

- take to heart

- to one's heart’s content

- with all one’s heart

- by heart

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

arm

[ɑ:rm]

1) рука́ f.; (перадпле́чча)

infant in her arms — дзіця́ ў яе́ на рука́х

2) рукаво́, крыло́ n.

arm of a coat — рукаво́ паліта́

3) сі́ла f.; ула́да f.

the long arm of the law — уседася́жная сі́ла зако́ну

4) вялі́кая галіна́ (дрэ́ва)

5) по́ручань -ня m., по́ручні, парэ́нчы pl. (крэ́сла)

•

- arm in arm with

- at arm’s length

- twist one’s arm

- with open arms

[ɑ:rm]

1) збро́я f.

2) род во́йска (а́рмія, флёт ці лётніцтва)

air arm — паве́траная збро́я

v.t.

1) узбро́йваць, збро́іць

to arm a vessel — узбро́іць карабе́ль

2) пакрыва́ць бранёю

3) настаўля́ць (запа́л)

v.i.

1) узбро́йвацца, збро́іцца

2) рыхтава́цца; запаса́цца

to be armed with patience — запасьці́ся цярплі́васьцю

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

fire

[ˈfaɪr]

1) аго́нь -ню́ m., по́лымя n.

to light the fire — запалі́ць у пе́чы

2) пажа́р -у m.

3) запа́л, узды́м -у m.; натхне́ньне n.; па́лкасьць, палымя́насьць, жва́васьць f.

full of patriotic fire — по́ўны патрыяты́чнага запа́лу

4) пяку́чы боль, ліхама́нка f.; запале́ньне n.

5) Milit. аго́нь -ню́ m., стральба́ f.; абстрэ́л -у m.

6) закі́дваньне (пыта́ньнямі, кры́тыкай)

v.t.

1) запа́льваць (дро́вы), падпа́льваць (дом)

2) палі́ць у пе́чы

3) абпа́льваць (керамічныя вы́рабы, цэ́глу)

4) сушы́ць (гарба́ту, тыту́нь)

5) узбуджа́ць, распа́льваць (фанта́зію)

6) страля́ць, палі́ць (за́лпам)

7) informal кіда́ць (ка́менем)

8) informal звальня́ць (з пра́цы)

v.i.

1) загара́цца (агнём, зло́сьцю, энтузія́змам)

2) страля́ць (са стрэ́льбы, гарма́ты)

3) абпа́львацца (як цэ́гла)

•

- be under fire

- fire off

- fire up

- on fire

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

burn

[bɜ:rn]

v., burned or burnt, burning, v.i.

1) гарэ́ць

2) апяка́цца

3) адчува́ць гарачыню́, гарэ́ць

to burn with fever — гарэ́ць у ліхама́нцы

4) Figur. адчува́ць запа́л

to burn with enthusiasm — гарэ́ць натхне́ньнем

5) дава́ць сьвятло́

lamps were burning — гарэ́лі ля́мпы

6) мо́цна загарэ́ць, сьпячы́ся на со́нцы

7) Chem. згара́ць; акісьля́цца

8) Phys. выкарысто́ўваць я́дзерную энэ́ргію

v.t.

1) палі́ць

2) апяка́ць, апяка́цца апа́рвацца

He burned his hand — Ён апёк руку́

3) выпа́льваць (узо́р)

4) пячы́

Mustard and pepper burn the tongue — Гарчы́ца й пе́рац пяку́ць язы́к

5) абпа́льваць (цэ́глу, гаршкі́)

6) палі́ць на вагні́ (як пакара́ньне)

1) апёк -у m.

а) ме́сца, пашко́джанае апёкам

б) вы́паленая дзі́рка

3) мо́цны зага́р -у m.

•

- burn away

- burn down

- burn into

- burn oneself out

- burn out

- burn up

[bɜ:rn]

малы́ струме́нь, ручаёк -йка́ m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Труд ₁ ‘праца’ (неалагізм, Юрч. Сін.), ‘цяжкая праца’ (в.-дзв., шальч., люб., паст., ашм., Сл. ПЗБ), ‘праца, работа’ (Вруб.), ‘вялікі ўчынак’ (Некр. і Байк.), ‘пакуты, цярпенне, цяжкасці’ (Варл.; маладз., Янк. Мат.), труда́ ‘цяжкае становішча, цяжкасць, мука’ (Бяльк.), труды́ ‘вялікія намаганні’ (Юрч. СНЛ), ‘мітрэнгі, цяжкасці, перажыванні’ (Барад.), ‘турботы, клопаты, намаганні’ (Скарбы), ‘пакута, цяжкасць’ (Сцяц.), ‘мука, нясцерпны боль’ (Гарэц.; шальч., мядз., Сл. ПЗБ), ‘цяжкая хвароба, вялікія мукі’ (Пан.), тру́дзіць ‘стамляць, натруджваць да болю працай, хадой і да т. пад.’ (ТСБМ, ТС), ‘таміць, турбаваць’ (Ласт.), трудзі́цца ‘працаваць’ (мёрск., Нар. лекс., ТС), ‘цяжка працаваць’ (в.-дзв., брасл., чэрв., Сл. ПЗБ), ‘мучыцца, пакутаваць’ (Гарэц., Бяльк., Пан.; брасл., глыб., Сл. ПЗБ), ‘вельмі мучыцца ад фізічнага болю’ (Юрч. Сін.), ‘недаядаць’ (в.-дзв.), ‘вяліць, рыхтаваць тытунь для курэння’; ‘брадзіць (пра раствор)’ (паст., віл., Сл. ПЗБ), ст.-бел. трудъ ‘работа, напружанне фізічных і разумовых сіл’, ‘вынік працы’, ‘пакута, цяжкасць’ (ГСБМ), ‘праца’, ‘стомленасць’, ‘бяда’, ‘праклён’ (Альтбаўэр), трудити ‘таміць работай’, ‘турбаваць, гнясці’, трудитися ‘цяжка працаваць’, ‘клапаціцца, турбавацца’, ‘пакутаваць, мучыцца’ (ГСБМ). Укр. труд ‘праца, работа’, рус. труд ‘цяжкая працяглая хвароба’, стараж.-рус. трудъ ‘запал, стараннасць’, ‘праца’, ‘клопат’, ‘пакуты’; ‘хвароба’, ‘гора, скруха, смутак’, польск. trud ‘цяжкая праца, вялікія намаганні’, ‘утома, змора’, ст.-польск. trud ‘мука, пакута’, ‘страта сіл’, каш. trud ‘намаганне, напружанне’, чэш. trud ‘напружанне, цяжкасць’, ‘клопат’, ст.-чэш. ‘тс’, ‘катаржная праца’, ‘пакута, мука’, ‘мучэнне’; славац. trud ‘сум’, ‘цяжкая праца’ (у апошнім значэнні запазычана з рускай мовы, гл. Махэк₂, 654), славен. trûd ‘праца, стараннасць’, харв. trûd, серб. труд ‘праца, намаганне, старанне’, макед. труд ‘тс’, ‘праца (дзейнасць)’, ‘праца (твор)’, балг. ‘праца, намаганне, вынік працы’, ст.-слав. троудъ ‘пакуты, мука, намаганні’, ‘барацьба’. Прасл. *trudъ ‘намаганне, цяжкая праца’ — роднаснае літ. triū̃sas ‘праца, клопаты’, triū̃sti ‘рабіць карпатлівую працу’, ‘завіхацца каля дома, па гаспадарцы’, лат. traûds ‘крохкі’, с.-в.-ням. drôʒ ‘цяжар, груз, бярэмя’, ‘прыкрасць, непрыемнасць’, лац. trūdere ‘ўдараць, піхаць, прымушаючы гнаць, штурхаць’, ірл. trot (< *trudno‑) ‘спрэчка’, што да і.-е. *tr‑eu̯‑d‑ ‘церці, расціраць, мяць, ціснуць’ < *ter‑/*tr‑ ‘церці’. Мяркуецца, што пачатковым значэннем у прасл. trudъ было ‘цяжкая ноша, цяжар’ (Фасмер, 4, 107–108; Брукнер, 575; Махэк₂, 654; Скок, 3, 514; Чарных, 2, 266; Сной₂, 789; ЕСУМ, 5, 654–655). Сюды ж вытворныя трудавы́ ‘які вымагае працы’, ‘зароблены працай’ (Нас.), трудава́ць ‘турбаваць, непакоіць’ (Нас.), ‘цяжка раджаць, мучыцца пры родах’ (ігн., Сл. ПЗБ), трудові́к ‘працаўнік’ (столін., Нар. лекс., Сл. Брэс.), трудлі́вы ‘тс’ (Ян.), трудаві́ты ‘тс’ (іўеў., Сл. ПЗБ), трудава́нне ‘намаганне’, ‘цярпенне пры хваробе’ (Нас.).

Труд ₂, трут ‘сып, высыпка’ (Сл. ПЗБ; в.-дзв., Рэг. сл. Віц.), труд ‘адзёр’ (Арх. Вяр.), ‘благая хвароба, праказа’ (Варл.), трут ‘прышч’ (Сцяшк. Сл.). ст.-бел. трудъ, трондъ ‘праказа’ (XV ст., апошняе — з польск.), трудоватый ‘хворы на праказу, пракажоны’ (ГСБМ). Параўн. рус. смал. труд: водный труд ‘вадзянка’, стараж.-рус. трудъ ‘немач, хвароба’, польск. trǫd ‘праказа; працяглая заразная хвароба’, ст.-польск. trędowacina ‘кароста, высыпка на целе’, в.-луж. trudownik ‘залозніца, Scrophularia L.’, чэш. trud ‘вугор, прышч’, славен. trôd/trôt ‘колікі, калаццё’, харв. чак. trûdi ‘гемарой’, серб. тру̂д ‘розныя хваробы’, макед. дыял. тръ́дои ‘гемарой’, ст.-слав. трѫдъ ‘крывавы панос’. Прасл. *trǫdъ ‘нейкая скураная хвароба’, роднаснае літ. trandìs ‘караед’, ‘моль’, ‘гнілізна, спарахнелае дрэва’, trandė́ti ‘быць паточаным моллю, чарвяком’, trendė́ti ‘псавацца’, лат. trenêt ‘псавацца, гніць’, ст.-інд. tr̥nátti ‘расколвае, прадзірае’, ст.-грэч. τερηδών ‘шашаль, дрэваед’, уэл. trwyddo ‘вярцець’ < і.-е. *tre(n)d‑ < *ter‑ ‘церці’ (Фасмер, 3, 110; Махэк₂, 654; Голуб-Копечны, 391; Брукнер, 575; Булыка, Запазыч., 326; Скок, 3, 514–515). Борысь (641) мяркуе, што першасным значэннем прасл. *trou̯dъ было ‘нешта спарахнелае, сатлелае, сточанае шашалем’, у сувязі з чым гл. трут. Гарачава (Этимология–1980, 110) следам за Брукнерам (577) і Скокам (3, 515) *trudъ і *trǫdъ лічыць фанетычнымі дублетамі, параўн. тыпалагічна блізкія лац. laborare ‘цярпець, пакутаваць’ і ‘працаваць’. Гл. таксама K. R. Grinda «Arbeit» und «Mühe». Untersuchungen zur Beteutungsgeschichte altenglischer Wörter, München 1975, што, відаць, сведчыць пра ўніверсальны характар семантычнага развіцця.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)