спарады́чны

(лац. sporadicus, ад гр. sporadikos)

адзінкавы, не рэгулярны, выпадковы (напр. с-ая з’ява).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

адзі́нкавы, ‑ая, ‑ае.

1. Які сустракаецца не групай, не ў мностве, а ў выглядзе паасобных адзінак. Адзінкавы выпадак.

2. у знач. наз. адзі́нкавае, ‑ага, н. Філасофская катэгорыя; працэс, з’ява або прадмет з яго ўласцівасцямі і асноўнымі адзнакамі, якія адрозніваюць яго ад іншых працэсаў, з’яў або прадметаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

архаі́зм

(гр. archaismos)

1) лінгв. слова, якое выйшла з актыўнага ўжытку, напр. перст (палец), чало (лоб);

2) застарэлая з’ява, перажытак мінулага.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

герантамарфо́з

(ад гр. geron, -ntos = стары + -марфоз)

эвалюцыя шляхам змен, якія вынікаюць на позніх стадыях развіцця арганізма; з’ява, блізкая да анабаліі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

прыклад​1 назоўнік | мужчынскі род

  1. Канкрэтная з’ява, факт, які прыводзіцца для тлумачэння, доказу чаго-н.

    • Ілюстраваць выступленне прыкладамі.
    • Гістарычныя прыклады.

  2. Дзеянне, якое служыць узорам для пераймання, а таксама ўвогуле выдатны ўзор чаго-н.

    • Па прыкладу дарослых (так, як робяць дарослыя).
    • Паказаць п. чаго-н.
    • П. геройства.

  3. Матэматычнае практыкаванне, якое патрабуе некаторых дзеянняў над лікамі.

    • Алгебраічныя прыклады.
    • Рашыць прыклады.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

рухомы прыметнік

  1. Здольны рухацца, які можа рухаць.

    • Р. блок.

  2. Які пераязджае з месца на месца.

    • Р. лазарэт.

  3. Які можа змяняцца ў залежнасці ад умоў; які хутка развіваецца, мяняецца.

    • Рухомыя формы арганізацыі.
    • Рухомая з’ява.

Рухомая маёмасць (спецыяльны тэрмін) — такая, якая можа быць перамешчана з месца на месца.

Рухомы састаў — сукупнасць сродкаў аўтамабільнага, чыгуначнага і іншых відаў транспарту.

|| назоўнік: рухомасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

паралель назоўнік | жаночы род

  1. У матэматыцы: прамая, якая не перасякае другую прамую, што ляжыць з ёй у адной плоскасці.

    • Правесці п.

  2. пераноснае значэнне: Параўнанне, а таксама з’ява, якая можа параўноўвацца з іншай падобнай з’явай (кніжнае).

    • Правесці п. паміж чым-н.
    • Канкрэтнасць гістарычных паралелей.

  3. Уяўная лінія перасячэння зямной паверхні плоскасцю, паралельнай плоскасці экватара.

    • Паралелі і мерыдыяны на геаграфічнай карце.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Вут-вут-вут ’падзыўныя словы для качак’ (КСТ); ’падзыўныя словы для гусей’ (карэліц., Шатал.). Ад ву́тва (памянш. ву́тоўка) або ву́тка ’качка’, перанос падзыўных слоў на гусей — з’ява другасная, параўн. вуль-вуль-вуль (гл.), магчыма, у выніку дээтымалагізацыі пасля выцяснення спрадвечнай назвы на частцы беларускай тэрыторыі паланізмам ка́чка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

рэлі́кт

(лац. relictum = астатак)

арганізм, рэч або з’ява, якія засталіся як перажыткі ад мінулых эпох.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

незвыча́йнасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць незвычайнага. Незвычайнасць ўчынку. Незвычайнасць абставін.

2. Незвычайная з’ява, здарэнне і пад. Усё, што ён робіць, акружана арэолам выключнасці, незвычайнасці. Бярозкін. Можна было падумаць, што, каб увесь свет перавярнуўся верхам уніз,.. [стары чалавек] не здзівіўся б і не паглядзеў бы на гэта, як на незвычайнасць. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)