Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Бэ́йла: пʼяны, як бэйла (Клім.). Запазычанне з польск.pijany jak bela (дзе bela ’пакунак’ < ням.Ballen; аб польск. слове гл. Брукнер, 20). Сюды ж, мабыць, і ўкр.дыял.бейла ’дурань, асталоп’. Польск.bela можа быць скарачэннем і ад belka ’бэлька’ (параўн. укр.напивсь, як бэлька).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Dúmme
subm, f -n, -n ду́рань, дурна́я
ich war wíeder der ~ — я зноў заста́ўся ў ду́рнях
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
отчасцразм, абл da; hier; sieh da!; da ist;
◊ от ду́рань! ist das áber ein Narr!;
от табе́ раз! da háben wir’s!;
от і ўсё das ist das Énde vom Líed
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
О́глух (воглух) ’дурань’ (Шпіл.) да глухі (гл.). Значэнні ’глухі’, ’дурны’ звязаны паміж сабой (параўн. роднаснае літ.glùšas ’глухі’ і ’дурны’ (Атрэмбскі, LP, 1, 131; LP, 7, 313). Фармальна да *o‑gluš‑iti або з u̯‑пратэзай і ўстаўным o (Мартынаў, Этимология–1984, 129–130). Гл. ёлуп.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
То́лапень ’дурань’ (Мат. Маг., Сцяшк. Сл.), ’таўкач’ (слаўг., Яшкін, вусн. паведамл.). Утварэнне з суф. ‑ень ад тало́піць, гл. талопіцца2; параўн. славен.tlápiti ’балбатаць, трызніць’, харв.tlápiti ’тс’, для якіх рэканструюецца прасл.*tolpiti (Скок, 3, 187), звязанае, хутчэй за ўсё, з тоўпіцца (гл.). Параўн. талабень, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
gull
I[gʌl]
n.
ча́йка f.; ка́гарка f.
II[gʌl]1.
v.t.
ашу́кваць; абду́рваць
2.
n.
прасьця́к -а́m., ду́рань -ня m., чалаве́к, яко́га лёгка абдуры́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ass
[æs]
n.
1) асёл, асла́m.
2) ду́рань -ня m., дурны́або́ упа́рты чалаве́к
3) Sl. за́дніца f.
•
- kick smb’s ass
- sit on your ass
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Сту́ібень, сту́ібінь ‘не надта разумны; дурань’ (полац., Нар. лекс.), сту́іб, сту́ібень ‘няўклюдны, нязграбны, рагаты’ (“няйнакш некалі так называлі ідалаў ад стода”, Барад.). Відаць, сюды ж стаўбе́нь ‘ёлупень’ (Яўс.), ‘стоўб; маўчун’ (Мат. Маг. 2), ‘нейкі слуп (або ідал?)’ (мсцісл., З нар. сл.), магчыма, другасна збліжаныя з стоўб, гл. Няясна; гл. туебень.
Разм. Выкарыстоўваецца як жартоўна-ацэначнае слова ў значэнні: невысокай якасці, нягодны, нядобры, нікчэмны. [Браты:] — Ах ты, дурань такі-сякі! Што табе [Іван], работы дома няма?Якімовіч.// Некаторы. Такія-сякія задумы. □ Былі ў яго [капітана] яшчэ такія-сякія меркаванні, як лепш дазнацца, вораг лётчык ці не, але аб гэтым ён пакуль што нікому не прагаварыўся.Ваданосаў.// Нейкі, канкрэтна не акрэслены. [Мураўскі] меў такую-сякую адукацыю, атрыманую ўжо ў Расіі, добра валодаў рускай мовай.Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)