б. эфект — здольнасць чалавека і вышэйшых жывёл вызначаць напрамак, адкуль прыходзіць гук, абумоўленая тым, што да абодвух вушэй гукі прыходзяць неадначасова і неаднолькавымі па сіле.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
предвосхища́тьнесов. прадуга́дваць; апярэ́джваць; вызнача́ць напе́рад; рабі́ць ране́й (за каго-небудзь);
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
appoint
[əˈpɔɪnt]
v.t.
1) прызнача́ць
2) усталёўваць, вызнача́ць
A day was appointed for a meeting — Быў вы́значаны дзень на сход
3) аснашча́ць, забясьпе́чваць
well (badly) appointed — до́бра (бла́га) асна́шчаны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
БІЯЛАКА́ЦЫЯ
(ад бія... + лакацыя),
здольнасць жывёл вызначаць становішча якога-н. аб’екта ў адносінах да самога сябе (напрамак, адлегласць) або ўласнае месцазнаходжанне ў прасторы (біяарыентацыя). Ажыццяўляецца з дапамогай успрымання вонкавых уздзеянняў (сігналаў) паверхняй цела або спец. органамі пачуццяў (зроку, дотыку, нюху, слыху, раўнавагі і інш.). Большасці жывёл уласціва прамая (пасіўная) біялакацыя, некаторым — эхалакацыя. Біялакацыя — адзін са спосабаў арыентацыі жывёл і біякамунікацыі, развіты ў кажаноў, дэльфінаў, некаторых птушак, землярыек і інш. жывёл. Дзякуючы біялакацыі кіты, напр., адшукваюць вял. колькасць планктону, дэльфіны лацыруюць пароды рыб на адлегласці да 3 км. Гл. таксама Біяакустыка.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ЛАКА́ЦЫЯў жывёл і чалавека,
здольнасць вызначаць напрамак на крыніцу гуку ў выніку бінаўральнага эфекту; вызначэнне месцазнаходжання аб’екта ў адносінах да сябе або свайго становішча ў прасторы. Некат. жывёлы эвалюц. шляхам набылі здольнасць да актыўнай Л., напр., дэльфіны, кіты, кажаны, некат. віды птушак. Яны могуць выдаваць і ўспрымаць гукавыя імпульсы з інтэрваламі 0,2—5 мілісекунд, запоўненыя высокачастотнымі ваганнямі 4—200 кГц. Чалавеку ў пэўнай ступені ўласціва здольнасць выяўлення перашкод па гукавым рэху (напр., сляпыя адчуваюць набліжэнне да перашкоды па адбіццю гуку). Гл. таксама Біяакустыка, Біялакацыя.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
féstmachen
аддз.vt
1) прывя́зваць; прымацо́ўваць (an D – да чаго-н.)
2) узгадня́ць, вызнача́ць
3) зала́дзіць, заштукава́ць
4) разм. затры́мліваць, арышто́ўваць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
слых, ‑у, м.
1. Адно з пяці знешніх пачуццяў, якое дае магчымасць успрымаць гукі. Органы слыху. □ Гэты стары доктар не быў гаваркім чалавекам. Можа таму, што меў тугі слых.Машара.Невідушчы позірк.. [маці] блукае па столі, а слых пакутліва хоча ўлавіць ціхую размову ў хаце.Ракітны.Да слыху дайшло: цікаюць ходзікі — роўна, мерна.Мележ.// Здольнасць правільна ўспрымаць і аднаўляць музычныя гукі. У Надзі добры голас. Топкі музычны слых.Гарбук.— Э, браце, — забірае Змітро гармонік, — у цябе слыху няма.Жычка.
2. Вестка пра каго‑, што‑н. Не век жа пра.. [бацьку] не будзе аніякага слыху.Чорны.Гады тры слыху не было, бедавала Волька, што дачка прапала.Мыслівец.// Пагалоска. І пайшоў усюды слых, што Лявон на гэтым пустыры лён думае сеяць.Кулакоўскі.
•••
Абсалютны слых — здольнасць вызначаць абсалютную вышыню музыкальных гукаў (до, рэ, мі і г. д.).
На слых — а) толькі слухаючы (вызначаць, пазнаваць і пад. што‑н.). Сваіх, самых мне блізкіх, суседзяў Грачовых я яшчэ мала ведаю. Пакуль што ўспрымаю іх толькі на слых.Ракітны; б) па памяці, без нот (пець, іграць і пад.). Аляксандр лёгка, на слых падбіраў любую мелодыю.Васілевіч.
Ні слыху ні дыху — ніякіх вестак няма.
Ператварыцца ў слыхгл. ператварыцца.
Гадаваць слыхгл. радаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)