Скле́ціць (sklécić) ‘абы-як збудаваць драўляную будыніну’ (Варл., Сцяшк. Сл.), ‘паставіць хату ў выглядзе клеці’ (Байк. і Некр.), ‘скласці ў клетку (дровы)’ (Сцяшк. Сл.). Да клець (гл.); у першым значэнні, мажліва, з польск. sklecić ‘тс’, параўн. klecić ‘будаваць абы-як’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вайсяліц́ь ’гаварыць абы-што’ (Шат.). Магчыма, да *вай‑цяліць < вайцяць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гандзю́ліць ’балагурыць’ (Нас.), гандзю́рыць ’гаварыць абы-што’ (Жд. 2). Няясныя словы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мадзя́сты ’недарэчны, абы-які’ (капыл., Жыв. сл.), утворана ад мадзе́ць (< mъděti).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
непаша́на, ‑ы, ж.
Непачцівыя, няветлівыя адносіны да каго‑, чаго‑н. Васіль усё ж пайшоў к Міканору неахвотна: так, абы не пакрыўдзіць маткі і не паказаць непашаны да суседа. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грош, гро́ша, мн. гро́шы, -аў, м.
1. Дробная медная манета ў царскай Расіі.
Хай грошай ні гроша, абы слава хароша (прыказка). Ні гроша няма.
2. Разменная дробная манета ў некаторых еўрапейскіх краінах.
◊
Ні ў грош не ставіць каго-, што-н. — зусім не цаніць, не лічыцца з кім-, чым-н.
Устаўляць (уставіць) свае тры грошы (разм., неадабр.) — умешвацца ў чужыя справы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
скрыпе́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; незак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Утвараць скрыпучыя гукі.
Завесы ў дзвярах скрыпяць.
Скрыпіць снег пад нагамі.
2. Гаварыць скрыпучым голасам.
Не гаворыць, а скрыпіць.
3. перан. Жыць абы-як, з цяжкасцю падтрымліваючы свае сілы (разм.).
Скрыплю яшчэ трошкі.
|| аднакр. скры́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 знач.).
|| наз. скрыпе́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
начмуці́ць, ‑мучу, ‑муціш, ‑муціць; зак.
Разм. Нагаварыць абы-чаго, увесці ў зман; дурманіць. Начмуціў пан ойча, як чараўнік... Нагнаў столькі туману, што бедны Клеманс ледзь не захлынуўся ў ім. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падашука́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Разм. Крыху ашукаць. Прадам бульбу, прадам жыта, Абы было шыта-крыта... — зачаў Янка другую песню. — Глядзі, каб не падашукалі! — перасцярог яго Андрэй Падгорны. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыблы́таць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм.
1. Прывязаць абы-як, заблытваючы. Прыблытаць каня.
2. перан. Расказваючы, дадаць, упамянуць што‑н. недарэчы. // Умяшаць каго‑н. у якую‑н. справу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)