◎ Нян́ацкі ’нечакана, раптоўна’ (Нас.). Гл. знянацку.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Прама́рчыцца ’высахнуць, знясілець’ (Нас.). Дамарчыць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Прышчы́рыць ’пастарацца’ (Нас.). Да шчыры (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Прыя́ліцца ’чапляцца, прыдзірацца’ (Нас.). Гл. яліцца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Разлі́вы ’ашаламляльны’ (Нас.). Ад разі́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лі́таваць ’берагчы каго-небудзь, шкадаваць’ (ТСБМ), літава́ць ’тс’ (Нас., Гарэц.), літава́цца ’літасцівіцца’ (Нас.), літоваць ’ныць, моцна балець’ (ТС), ст.-бел. литовати ’шкадаваць, берагчы’, запазычана са ст.-польск. litować ’праяўляць спачуванне, літасць’ < ст.-польск. lutować < паўн.-прасл. ljutovati ’злавацца, шалець’ < ljutъ ’люты’ (Слаўскі, 4, 305; Булыка, Лекс. запазыч., 133). Да лю́ты (гл.). Махэк₂ (337) родніць чэш. litovati ’шкадаваць’ з ням. leid.

Літава́ць ’паяць, плавіць’ (ТСБМ, Нас., Гарэц.), літава́цца ’плавіцца’ (Нас.). З польск. litować, lutować ’паяць’, якое з с.-в.-ням. loeten, ням. löten < Lot ’сплаў металу’ < с.-в.-ням. lōt ’тс’ (Слаўскі, 4, 390). Сюды ж літоўшчык ’ліцейшчык, паяльшчык’ (Нас.). Неабгрунтавана Карскі (Белорусы, 1, 137), які суадносіць з літ. litúoti ’паяць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

überráschen

vt (mit D, durch A)

1) здзіўля́ць, ура́жваць (чым-н.)

ich war aufs ángenehmste überráscht — гэ́та было́ для мяне́ прые́мнай нечака́насцю

er überráschte uns durch séinen Besúch — яго́ візі́т быў для нас нечака́насцю

ich lásse mich gern ~ — я люблю́ сюрпры́зы

2) заспе́ць зняна́цку

j-n bei fríscher Tat ~ — заспе́ць каго́-н. на ме́сцы злачы́нства

3) вайск. ашаламі́ць, нане́сці нечака́ны ўда́р

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Аба́да ’віна’ (Нас.), ст.-бел. обада з 1503 г. (Нас. гіст.) ’знеслаўленне, абражанне’ да об‑вада (Нас. гіст., 244); параўн. ст.-бел. обадити ’зняславіць, зганьбіць’ і обвадити ’тс’ (Нас. гіст.). Ст.-рус. обада ’паклёп’, паводле Фасмера, 3, 97, царкоўнаславянскага паходжання: ст.-слав. обадити ’абвінаваціць’. Параўн., аднак, серб.-харв. о̏беда ’абвінавачанне’, а таксама больш далёкае семантычна ўкр. (о)бада ’перашкода’ (Ёкль, AfslPh, 29, 29; Ільінскі, PF, 11, 184). Бел. обада, магчыма, праславянскі архаізм, што, звычайна, не выключае царкоўнаславянскага паходжання старарускіх форм.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Бінда́лік 1 ’медаль’ (Нас.). Таго жа паходжання, што і біндалікі 1: < польск. bindalik ’пояс, стужка і г. д.’.

Бінда́лік 2 ’чалавек з бяльмом’ (Нас.). Няясна. Магчыма, звязана з біндаво́кі ’бяльматы’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ве́трывы ’ветраны (дзень, надвор’е)’ (Нас.). Прасл. архаізм větrivъ, утвораны ад vět‑rъ. і суф. ‑iv‑ъ. Сюды ж безасабовы выказнік ветрыва ’ветрана’ (Нас., Гарэц.); параўн. таксама рус. ве́триво, ветри́во, ве́трево ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)