span​1 [spæn] n.

1. праме́жак (часу), інтэрва́л;

the average span of life сярэ́дняя праця́гласць жыцця́;

Man’s life is but a span. Чалавечае жыццё кароткае.

2. пралёт (моста), адле́гласць ад аднаго́ канца́ да друго́га; шырыня́ (ракі);

The bridge crosses thе river in a single span. Мост паміж берагамі ракі ў адзін пралёт.

3. dated пя́дзя, спэн (22,8 см)

4. разма́х;

a wing span разма́х кры́лаў

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

шар

1. Рад хат па адзін бок вуліцы; шэраг лавак, абабкаў на полі, коп на лузе; пагонны двор, дзе ў рад размешчаны ўсе жылыя і с.-г. пабудовы (Жытк., Мін., Пол., Ст.-дар., Стол.). Тое ж шаронак (Ст.-дар.).

2. Частка столі паміж бэлькамі (Крыч., Пол.); прастора паміж бэлькамі ў хляве (Крыч.).

□ в. Шарынь Ельск.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

про́чий

1. прил. і́ншы;

про́чие свиде́тели і́ншыя све́дкі;

2. сущ. і́ншы, -шага м.;

он ведёт себя́ не в приме́р про́чим ён паво́дзіць сябе́ не так, як і́ншыя;

◊

и про́чее, и про́чая уст. (сокращённо: и пр.) і і́ншае (сокращённо: і інш.);

ме́жду про́чим між (памі́ж) і́ншым;

поми́мо всего́ про́чего апрача́ (апро́ч, акрамя́) усяго́ і́ншага.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

Hámmer

m -s, Hämmer мо́лат, малато́к

únter den ~ bríngen* — прадава́ць з малатка́ [аўкцыёну]

únter den ~ kómmen*, dem ~ verfállen* — пайсці́ з малатка́, прадава́цца з аўкцыёну

du musst ~ óder Ámboss sein! — прым. ці [або́] пан, ці [або́] прапа́ў

◊ zwíschen ~ und Ámboss sein — быць памі́ж мо́латам і кава́длам

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Гай 1 ’гай’ (БРС, Шат., Нас., Бяльк., Сцяшк., Яшкін, Касп., Грыг., Мядзв., Шн., Бес., Булг.). Агляд значэнняў бел. слова гл. Яшкін, 43–44; Талстой, Геогр., 48–50; ДАБМ, 913. Укр. гай, рус. гай, чэш., славац. háj, польск. gaj, в.-луж. haj, н.-луж. gaj, серб.-харв. га̑ј, славен. gáj. Слав. *gajь. Звычайна тлумачыцца як звязанае са слав. дзеясловам *gojiti ’даглядаць, ахоўваць’ (гл. Фасмер, 1, 383, там і агляд іншых версій, якія Фасмер не прымае, здаюцца досыць праўдападобнымі пасля дэталёвага аналізу Талстога, Геогр., 48–56). Талстой лічыць, што, падобна да таго як слова *šuma ’лес’ звязана з *šuměti, слова *gajь роднаснае лексеме *gajiti ’крычаць, шумець’ (там жа, 54–55). Некаторыя спецыфічныя значэнні бел. слова, напр. ’могілкі’ (гл. Яруш.; ДАБМ, 913), тлумачацца з прамежкавага ’гай, асабліва на могілках’ (Гарэц.).

Гай 2 ’непрыгодная для апрацоўкі зямля паміж палёў’ (Шатал.: «Мы зовом гаем між полей неудобную землю, де ростэ трава, а лес не ростэ»). Не выклікае сумнення сувязь з гай 1 (гл.). Дыяпазон семантыкі славянскай лексемы *gajь вельмі шырокі (параўн. Яшкін, 43–44, і асабліва Талстой, Геогр., 48–54). Талстой (Геогр., 50) спецыяльна адзначае, што ў бел. гаворках gajь мае і спецыфічнае значэнне ’адсутнасць расліннасці’. Гай ’непрыгодная для апрацоўкі зямля паміж палёў’ якраз адносіцца іменна да гэтай катэгорыі семантычнага развіцця.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кале́ктар

1. Дрэнажная канава на асушаным балоце для стоку вады (БРС).

2. Дзялянка, квартал паміж канавамі асушанага балота (Ст.-дар.).

□ ур. Першы калектар Стаўбц.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

кары́ціна Пакацістая ўпадзіна паміж двума ўзгоркамі (Дзярж., Стаўбц.). Тое ж кары́цвіна (Смал.).

□ ур. Карыцвіна (нізіна) каля в. Усяжкі Смал., в. Карыціна (Брэсц. Лемц. Айк.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

кватэ́рка

1. Невялікі кавалак зямлі, палоска (Краснап. Бяльк.).

2. Балонка, шкло ў аконнай раме (Клім. Бяльк., Слаўг.).

3. Частка столі паміж дзвюма бэлькамі (Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

нейтралітэ́т

(ням. Neutralität, ад лац. neutralis = які не належыць ні таму, ні другому)

1) неўмяшанне ў вайну паміж іншымі дзяржавамі, а ў мірны час адмаўленне ад удзелу ў ваенных блоках;

2) неўмяшанне ў чужыя спрэчкі, канфлікты.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

раздзялі́ць, ‑дзялю, ‑дзеліш, ‑дзеліць; зак., каго-што.

1. Падзяліць на часткі. Раздзяліць буханку на тры часткі. □ На бюро абкома вырашылі раздзяліць вобласць на зоны. Дзенісевіч. Бондар раздзяліў атрад і адбіты абоз на тры групы, з разлікам, каб яны памаглі пагарэльцам кожнай з трох вёсак. Навуменка. // Падзяліць на якія‑н. катэгорыі, разрады. [Князь:] — Народ раздзялілі гэтай верай. Сварацца, як быццам не адной маці дзеці. Караткевіч.

2. Размеркаваць паміж кім‑, чым‑н., выдзеліўшы кожнаму адпаведную частку. Раздзяліць прадукцыю на некалькі дзён. □ [Кулік] раздзяліў усім нявольнікам па бульбіне, якая здавалася смачней за яечню. Гурскі. // Даць каму‑н. частку чаго‑н. свайго; падзяліцца чым‑н. Раздзяліць абед з таварышам.

3. Падзяліць паміж кім‑н. агульную гаспадарку, маёмасць, даўшы магчымасць жыць і весці гаспадарку самастойна. — У цябе адзін [сын], а ў мяне двое.. Калі раздзялю хутар, дык абодва жабракамі будуць, — сказаў Макар. Асіпенка.

4. Знаходзячыся паміж кім‑, чым‑н., раз’яднаць. Рака раздзяліла гэтыя вобласці. // перан. Пазбавіць сувязі, зносін з кім‑н., зрабіць далёкімі, чужымі адзін другому, разлучыць. Хоць адкрытых канфліктаў між .. [Евай і Аўгіняй] і не бывала, але іх раздзяліла мяжа адчужэння. Колас. — Бач, жыве наш Карп, ажыццяўляюцца яго думкі, яго імкненні. Значыць, смерць не раздзяліла нас... — Баранавіч глыбока і, як здалося Сітніку, гаротна ўздыхнуў. Дуброўскі.

5. Перажыць, зведаць што‑н. разам з кім‑н. Раздзяліць гора. Раздзяліць радасць з сябрамі. □ [Сакольнаму] раптам захацелася глянуць на Аню, на тую адзіную студэнтку, якая сёння раздзяліла з ім славу двоечніка. Кулакоўскі. // Прыняць удзел у чым‑н. разам з іншымі. Раздзяліць кампанію. □ Давядзецца раздзяліць з .. [жонкай] небяспечную долю. Новікаў. // Далучыцца да чаго‑н., выказаць сваё адзінадушша з кім‑н. Раздзяліць погляды сваіх таварышаў.

6. Зрабіць дзяленне (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)