Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
mętny
mętn|y
1. каламутны, мутны;
2. цьмяны; туманны; няясны;
3.цёмны; падазроны;
łowić ryby w ~ej wodzie — лавіць рыбку ў мутнай вадзе
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Жлоб1 ’жолаб’ (смаргон., Шатал.). З польск.żłób (р. скл. żłoba) ’тс’. Зафіксавана ўжо ў 1589 г. жлобъ (Булыка, Запазыч., 114). Параўн. з поўнагалоссем жолаб.
Жлоб2 ’скнара’ (хойн., Шатал.). Рус.наварас.жло́ба ’тс’, рус., укр. прастамоўе жлоб ’скнара, эгаіст, упарты, неразвіты, цёмны чалавек’, польск.żłób ’цёмны, неразвіты, дурны чалавек’. Параўн. ідыш [žlob] ’правінцыял, дзеравеншчына, грубы, неадукаваны чалавек’, дзе слова, аднак, не этымалагізуецца надзейна. Параўн. яшчэ шалапут (гл.) з магчымасцю экспрэсіўнага азванчэння зычных і польск. непоўнагалоснай формай. Аднак у польск. адпаведная глухая форма, здаецца, адсутнічае, а іначай цяжка тлумачыць бел. форму. Перанос у польск.żłób ’жолаб, яслі’ на ’вясковец’ і далейшае развіццё значэння семантычна неверагодныя. Магчымасць сувязі з żłopać ’піць жадна і гучна’ (параўн. жлокаць): ’той, хто прагна п’е, есць з чвяканнем’ > ’скнара, неадукаваны чалавек’ не выключана, але і не мае дакладнага семантычнага і фармальнага пацвярджэння, хаця і зафіксавана польск.варш.żłopak ’п’яніца’ (Вечаркевіч, Słownik; Тувім, Słownik). Слова амаль не фіксавалася ва ўсх.-слав. лексікаграфіі, хаця вядома ў прастамоўі дастаткова шырока.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
dark
[ˈdɑ:rk]1.
adj.
1) цёмны
a dark night — цёмная ноч
dark red — цёмна-чырво́ны
2) сму́глы, чарня́вы, цёмнавало́сы
a dark complexion — сму́глы ко́лер тва́ру
3) Figur. няя́сны, незразуме́лы
a dark chapter in a book — незразуме́лы разьдзе́л у кні́зе
4) та́йны, сакрэ́тны
a dark plan — та́йны плян
5) Figur.цёмны, неадукава́ны; бескульту́рны
6) злы, ліхі́, дрэ́нны; агі́дны
a dark deed — агі́дны ўчы́нак
7) пану́ры, су́мны, невясёлы
a dark look — пану́ры вы́гляд або́ по́зірк
2.
n.
1) це́мра f.; це́мень, це́мрадзь f.
2) змрок -у m.
3) цёмны ко́лер
•
- after dark
- keep dark
- in the dark
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ВЕРТУНЫ́
(Gyrinidae),
сямейства насякомых атр. жукоў. У сусв. фауне больш за 1600 відаў, пашыраных пераважна ў тропіках. Жывуць у прэсных вадаёмах, круцяцца на паверхні вады ў пошуках здабычы (адсюль назва). На Беларусі 7 відаў з 2 родаў. Найб. пашыраны вяртун-паплавок (Gyrinidae natator) і вяртун змрочны (Gyrinidae villosus).
Даўж. да 8 мм. Цела цёмнае, бліскучае. Пярэднія ногі хапальныя, падоўжаныя, сярэднія і заднія плавальныя (плоскія, падобныя да вёслаў). Вочы падзелены на 2 палавіны, адна з якіх здольная бачыць над вадой, другая — пад вадой. Удзень плаваюць часцей чародамі, пры небяспецы ныраюць; у цёмны час лётаюць. Драпежныя: кормяцца дробнымі вадзянымі насякомымі (у т. л. лічынкамі малярыйных камароў) і інш. Лічынкі жывуць у глеі, акукліваюцца на беразе.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ра́дасная ва́да ’дажджавая вада, сабраная ў красавіку, якая мае цудадзейную сілу’ (у мове беларускіх татараў — хамаіл 1866 г., гл. Мішкінене, Seniausi, 57), выкарыстоўвалася таксама для прыгатавання спецыяльнага чарніла пры напісанні магічных формул і знакаў: фижмӯ из шафранам ӯ радо̄снаӣе вадзе на име того человека написавши (там жа). Цёмны выраз; відаць, паходзіць ад радасць (гл.), аднак семантычнае развіццё застаецца незразумелым, параўн. аргат. польск.radosny proszek ’какаін’ (Каня, Słownik, 187).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ху́таць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.
Старанна ўхутваць у што‑н., добра ўкрываць чым‑н. [Ірына] прыціскала да сябе дзіця, хутала яго ў старую коўдрачку, сагравала сваім дыханнем.Лынькоў.Рэдкія пешаходы хуталі галовы ў настаўленыя каўняры — вуліцы пранізваў студзеньскі вецер.Васілевіч./уперан.ужыв.Цішыня плыла з усходу, з лесу, разам з хмарамі і сонцам, і хутала сабою загуменне і шырокае поле.Пташнікаў.Свецяць зоры, і цёмны змрок хутае дрымоту.Каваль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
cloudy
[ˈklaʊdi]
adj. -dier, -diest
1) хма́рны, пахму́рны
a cloudy sky — хма́рнае не́ба
a cloudy day — пахму́рны дзень
2) затума́нены, му́тны, каламу́тны
3) цёмны, невыра́зны
4) змро́чны, невыра́зны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)