(фр. stylisation, ад лац. stilus = палачка для пісьма)
наданне мастацкаму твору рыс якога-н. пэўнага стылю; падробка пад той або іншы стыль (напр. гістарычная с. у рамане).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АГАМІ́ЧНАЕ ПІСЬМО́
(стараж.-ірл. ogam, ogum),
літарнае пісьмо кельтаў і піктаў на Брытанскіх а-вах. Вядома па надпісах з 4 ст. Аснова агамічнага пісьма — лінія, на якую наносіліся кропкі і штрыхі. Літара складалася з сукупнасці аднолькавых (ад 1 да 5) штрыхоў (зычны гук) ці кропак (галосны гук). Паходжанне невядома. Выцеснена лацінкай, але як тайнапіс у Ірландыі захавалася да 17 ст.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Калама́р ’чарнільны’ (Грыг., Др.-Падб.; глус., КЭС; Нас., Шн., Шпіл.). Укр.каламарь, рус.зах., н.-рас., паўдн.каламарь (Даль), польск.kalamarz, чэш.kalamář, славац.kalamár, славен.kalamâriš, серб.-харв.kalàmâr (з XV ст.), балг.каламар. Крыніца гэтых лексем лац.calamārius, calamārium ’скрынка для пісьмовых прылад’, якое ад calamus ’пяро для пісьма і інш.’, а гэта з с.-грэч.καλαμάρί ’чараціна; чараціна, падрыхтаваная для пісьма, пяро і інш.’ Шляхі пранікнення гэтых лексем розныя: для балг. — с.-грэч., н.-грэч. пасрэдніцтва (БЕР, 2, 159), для серб.-харв. — італ. (Скок, 2, 18), для славен. — венгерская (там жа), чэш. і польск.Махэк₂ (236) мяркуе, што слова прынята з вучонай латыні. Адносна бел., укр. і рус. выказваецца думка, што гэта запазычанне з польск. мовы (гл., напр. Слаўскі, 2, 34). На карысць гэтага лінгвагеаграфія ўсх.-слав. фіксацый — больш позні, параўнальна са ст.-польск. (XV ст.), час, калі слова адзначаецца ў ст.-бел. мове (XVI ст.). Значэнне ’чарнільніца’ на ўсходзе (ст.-польск. дэфініцыя ўключае ’скрынка пісара і інш.’). Аднак нельга выключыць, што форма ўсх.-слав. лексемы (‑р‑ на месцы ‑rz‑) магла з’явіцца не толькі ў выніку этымалагічнага падыходу да польск. слова, але і як вынік непасрэднага ўплыву першакрыніцы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папе́ра
(польск. papier, ад гр. papyros)
1) матэрыял для пісьма і іншых мэт, выраблены з раслінных валокнаў (напр. пісчая п., газетная п.);
2) афіцыйны пісьмовы дакумент (напр. канцылярскія паперы).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фра́заж., в разн. знач. фра́за;
адна́ ф. з пісьма́ — одна́ фра́за из письма́;
музы́чная ф. — музыка́льная фра́за;
хадзя́чая ф. — ходя́чая фра́за;
прыкры́цца ~зай — прикры́ться фра́зой;
зво́нкая ф. — зво́нкая фра́за;
◊ збі́тая ф. — изби́тая фра́за
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Нячы́м ’ніж, чым’: Лепш жонка першая, нячым тая другая (Рам.), укр.нічим ’нічога, не бяда’, рус.нечем (не чем). З не і чым (параўнальны злучнік); паводле Булахоўскага (Курс, 11, 340), не ўказвае на адмоўнасць таго, што утрымліваецца ў другім члене параўнання, што дэманструе і бел.дыял.бяжыт скарей, чем не конь. Паводле Карскага (2–3, 491), з ніж (гл.) і чым (неж‑чым «нежели чим»), што пацвярджаецца цытатай з пісьма Пушкіна: Вам обязан я больше нежели чем жизнью (Булахоўскі, Рус. яз. XIX в., 407). Козыраў (Семені·, яз. единиц, 67) не выключае абодвух шляхоў развіцця.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыпі́скаж.
1. Zúschrift f -, -en; Náchschrift f, Zúsatz m -es, -sätze; Póstskript n -(e)s, -e, Póstskriptum n -s, pl -te і -ta (уканцыпісьма);
2. (рэгістрацыя) Registríerung f -, Éintragung f -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
пісьмо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да пісьма (у 2 знач.).
2. Адлюстраваны пры дапамозе графічных знакаў; напісаны. Ніякага пісьмовага прадпісання, вядома, у мяне не было.Даніленка.[Лідзія Пятроўна] пасля праверкі пісьмовых прац паказала яго [Рыгоркі] сшытак усяму класу.Колас.
3. Які ўжываецца, служыць для пісання. І толькі шырокі стол з пісьмовымі прыладамі .. быў ярка асветлены сонцам.Лынькоў.Напаследак спынілася .. [Марына Паўлаўна] перад пісьмовым сталом Сымона Карызны.Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бустрафедо́н
(гр. bustrophedon, ад bus = бык + strepho = паварочваю)
спосаб пісьма, пры якім парныя радкі пісалі справа налева, а няпарныя злева направа; выкарыстоўваўся ў крыцкім, хецкім, паўднёва-аравійскім, этрускім і грэчаскім пісьме.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ГРАФЕ́МА
(ад грэч. graphē абрыс, контур),
мінімальная структурная адзінка пісьмовай мовы, якая адпавядае фанеме ў вуснай мове. Знаходзіць выражэнне ў літарах і выступае ў розных варыянтах у залежнасці ад стылю пісьма, месца ў слове або сказе. Гэтыя варыянты або літары (вялікія і радковыя, прамыя і курсіўныя) называюць алографамі адной і той жа графемы. Сістэма графемы пэўнага пісьменства ўтварае алфавіт гэтага пісьменства. Тэрмін «графема» ўведзены І.А.Бадуэнам дэ Куртэнэ ў 1912.