her=
аддз. дзеясл. прыстаўка; часта злучаецца з іншымі прыстаўкамі, указвае на:
1) набліжэнне да таго, хто гаворыць: hérblicken глядзе́ць (у бок таго, хто гаворыць;
2) паходжанне: hérkommen* пахо́дзіць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
hérkommen
* vi (s)
1) прыхо́дзіць (сюды́)
komm her! — хадзі́ сюды́!
wo kommt er her? — адку́ль ён прыйшо́ў [прыбыў]?
2) (von D) пахо́дзіць (ад чаго-н.), здара́цца (ад чаго-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ве́та ’забарона, адмена якіх-небудзь рашэнняў’ (КТС, БРС). Паводле Крукоўскага, Уплыў, 80, запазычана з рус. мовы. У старабеларускіх помніках не адзначана; дзеяслоў ветовати ’пратэставаць, заяўляць’ (з XVI ст.) паходзіць са ст.-польск. wetować < лац. veto ’не дазваляю, забараняю’ (Булыка, Запазыч., 61; Брукнер, 607).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ды́хавіца ’дыхавіца (у людзей, коней)’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Сцяшк.). Паходзіць з прасл. *dyxavica ’тс’ (ад дзеяслова *dyxati): ст.-рус. дыхавица, укр. дихави́ця, польск. dychawica, чэш. dýchavice, серб.-харв. ди́хавица і г. д. Агляд форм гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 199–200.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лячуха ’люцэрна пасяўная, Medicago sativa L.’ (гродз., Кіс.). Да лячы́ць (гл.). Лексема з суфіксам ‑уха з’яўляецца памылковым перакладам лац. medic‑ago, якое нібыта ад medica ’лячэбныя зёлкі’, у той час як лац. слова паходзіць ад Medus ’мідзійскі’ > mēdica (maedica) herba ’мідзійская канюшына’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́занка ’хата з гліны або з абмазаных глінай дрэва, цэглы’ (ТСБМ) паходзіць з паўд.-рус. арэалу ці ўкр. мовы. Да ма́заць (гл.). Сюды ж аднолькавае па форме лід. ма́занка ’падмазка’ (Сцяшк. Сл.) і дзятл. ма́занка ’брудны (аб дзіцяці), які запэцкаўся’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нага́йка ’бізун’ (ТСБМ; гродз., Сл. ПЗБ). Запазычана з рус. ці ўкр. нага́йка, што паходзіць ад назвы цюркскага племені, што жыло ў Крыме і на Каўказе (Фасмер, 3, 35; Брукнер, 354; Махэк₂, 388 і інш.), літаральна ’нагайскі бізун’ (’ногайская плётка’), параўн. КЭСРЯ, 280.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Су́пер ’найвышэйшай якасці’, у складаных словах супер‑ ’звыш-, над-’ (ТСБМ). У якасці самастойнага слова з англ. super ’які пераўзыходзіць звычайнае’, што з кампазітаў, у складзе якіх паходзіць з лац. super ’зверху, над’, параўн. рус. аргат. су́пер, су́перский (Хмялеўскі, Зб. Макіенку, 677–679).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
áusgehen
* vi (s)
1) выхо́дзіць
2) канча́цца
3) патуха́ць
4) ліня́ць (пра фарбу)
5) выдава́цца, апублікава́цца
6)
auf etw. (A) ~ — пуска́цца на што-н., імкну́цца да чаго́-н.
sein Plan geht daráuf aus… — яго́ план разлі́чаны на то́е каб…
7) (von D) выхо́дзіць, пахо́дзіць (ад каго-н., з каго-н.)
der Gedánke geht von ihm aus — ду́мка пахо́дзіць ад яго́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ві́ла ’дом-асабняк’ (БРС, КТС) запазычана з рус. вилла (Крукоўскі, Уплыў, 73), хаця не выключана магчымасць запазычання з польскай мовы. Рус. слова паходзіць з іт. villa ’дача, вёска’ < лац. villa ’дача’ (Фасмер, 1, 315; Шанскі, 1, В, 98; КЭСРЯ, 81; Махэк₂, 689; БЕР, 1, 148).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)