park

[pɑ:rk]

1.

n.

1) парк -у m. (гарадзкі́)

2) запаве́днік -у m.

3) парк -у m. (аўтамабі́льны, трамва́йны)

2.

v.t.

1) паркава́ць (аўтамабі́ль)

2) ста́віць у парк (вайско́вы тра́нспарт, артыле́рыю)

3) informal ста́віць, пакіда́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Пахо́д 1 ’перамяшчэнне атрада з пэўнымі мэтамі’, ’ваенныя дзеянні’ (ТСБМ, Шат.), ’бойкае месца, дзе ходзяць і ездзяць’ (слаўг., Яшк.), пахады́ ’дарогі, сцежкі’ (гл.). Укр. похід ’шэсце’, ’паходка’, рус. поход ’рух войска’, ’кампанія’, ’ход касяка рыб’, ’лёт пчалы’, ст.-рус. походъ ’вайна’, ’выступленне на вайну’, ’выхад на лоўлю рыбы’, польск. pochód ’паход, марш’, працэсія’, ’рад, ланцуг, смуга’, ’крок’, ’паходня, дошка на плыце’, н.-луж. pochod ’паходжанне, эвалюцыя’, ’марш’, в.-луж. pochod ’марш’, чэш., славац. pochod ’тс’, ’паходны рух’, ’шэсце’, ’працэс’, славен. pohòd ’марш’, ’адведзіны, візіт’, серб.-харв. по̀ход ’тс’, ’ад’езд, выезд, выхад’, макед., балг. по́ход. Прасл. poxodъ ’апраўленне, выхад, выезд’ < poxoditi. Да па‑ < прасл. po‑ (са значэннем пачатку дзеяння) і хадзі́ць (гл.). На бел. тэрыторыі па‑ набыло значэнне ’паступовае запаўненне пэўнай плошчы дзеяннем’.

Пахо́д 2 ’невялікі лішак (у вадзе, суме, ва ўзросце)’, тураў. похо́д ’тс’ (ТСБМ, Яруш., Шат., ТС). Укр., рус. поход ’тс’. Усходнеславянскае. Да паходзіць ’выходзіць з чаго-небудзь’ > ’выходзіць з лішкам’. Іншае развіццё значэння ’выходзіць з чаго-небудзь, аднекуль’, параўн. у бел. паходзіць ’мець падабенства, быць родам адкуль-небудзь’ (Сл. ПЗБ; КЭС, лаг.), похо́дзіць ’тс’ > похо́джы ’падобны’ (ТС), ’належаць паводле нараджэння да якога-небудзь класа, нацыі’, ’узнікаць, утварацца’ (ТСБМ). Да першага значэння паходзіць ’выходзіць з чаго-небудзь’ і суадноснага з ім паход ’лішак’ можна прывесці паралель з літ. pértekėti ’працякаць’, ’перацячы, пераліцца’, pértekti ’мець у дастатку, удосталь’ і per̃teklius ’лішак’, у той час як літ. atliekà, ãtliekas, atlaikà, liẽkana ’лішак’ суадносяцца з lìkti ’заставацца, пакідаць’, якое (як і бел. лі́шак < прасл. lixъ) узыходзіць да і.-е. *leik​u̯‑so‑ ’пакідаць’ (Трубачоў, Эт. сл., 15, 91).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

schéiden

*

1.

vt

1) аддзяля́ць

2) разво́дзіць (мужа і жонку)

die Éhe ~ — скасава́ць шлюб

2.

vi (s)

1) пакіда́ць

aus dem Dienst ~ — пакіда́ць слу́жбу

2) разві́твацца, расстава́цца

3.

(sich)

1) разво́дзіцца (пра мужа і жонку)

sie lássen sich ~ — яны́ разво́дзяцца

2) разыхо́дзіцца

hier ~ sich únsere Wége — тут на́шыя шляхі́ разыхо́дзяцца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

verlássen

*

I

1.

vt пакіда́ць

die Welt ~ — паміра́ць

2.

(sich)

(auf A) спадзява́цца (на каго-н.), аддава́цца чыёй-н. во́лі

II

a само́тны, пакі́нуты

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

*Зары́ць, зоры́ты ’спаліць (на сонцы збожжа)’ (кобр., Жыв. сл.), зоры́тысь ’даспяваць’, ’загараць’ (драг., Клім.). Рус. дыял. зо́рить ’пакідаць на корані для даспявання, даспяваць’. Славен. zoríti ’рабіць спелым’, серб.-харв. зо̀рити ’стаць спелым’. Ц.-слав. зорити ’даць даспець’. Таго ж кораня, што рус. зреть ’спець’ з іншай ступенню чаргавання галоснага: *zьr‑/*zor‑ з і.-е. *gʼer‑ ’спець, старэць, церці’: грэч. γέρων ’стары’, ням. Kerl уст. ’стары чалавек’, да гэтага ж кораня зерне. Старое значэнне захавалася ў зоры́тысь ’даспяваць’, адкуль ’спаліць (тое, што раскладзена на сонцы для даспявання)’. Фасмер, 2, 104–105; Траўтман, 371–372; Покарны, 1, 390–391; БЕР, 1, 656. А. Ф. Жураўлёў (пісьм. паведамл.), указваючы на абрад выстаўлення зерня для даспявання пад свет зорак, дапускае магчымасць сувязі з зорка, зорыць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

óffen

1.

a

1) адкры́ты, адчы́нены

j-n mit ~en Ármen empfángen* [begrüßen] — сардэ́чна прыня́ць [сустрэ́ць] каго́-н.

mit ~em Mund dástehen* — быць разявя́кай; стая́ць, разцвіўшы рот

2) адкры́ты, шыро́кі, свабо́дны

3) адкры́ты, шчы́ры

4) адкры́ты, публі́чны

ein ~er Brief — адкры́тае пісьмо́

in ~er Ábstimmung — адкры́тым галасава́ннем

5) незаня́ты, вака́нтны

◊ ein ~er Kopf — све́тлая галава́

éine ~e Hand háben — быць шчо́дрым

~e Türen éinrennen* — лама́цца [бі́цца] у адчы́неныя дзве́ры

mit ~em Visíer — з адкры́тым забра́лам, адкры́та

2.

adv

1) адкры́та

~ bléiben* — застава́цца адкры́тым (пра пытанне)

~ hálten* — пакіда́ць [трыма́ць] адчы́неным пакіда́ць, захо́ўваць (вакантным месца); пакіда́ць за сабо́й пра́ва

~ lássen* — пакіда́ць адкры́тым [нявы́рашаным] (пытанне); пакіда́ць адчы́неным (акно)

~ stéhen* — быць адчы́неным [адкры́тым]

die Wahl steht Íhnen ~ — Вам дае́цца пра́ва выбіра́ць

es steht ihm ~ zu géhen óder zu bléiben — ён мо́жа пайсці́ ці заста́цца

2) адкры́та, шчы́ра

~ geságt — шчы́ра ка́жучы

~ (zutáge, zu Táge) líegen* — быць відаво́чным

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

мо́ташна, безас. у знач. вык., каму.

1. Млосна, нядобра (пра стан здароўя). Накурыўся так, што моташна стала. □ Зірнуў яшчэ ўніз Мішка і моташна яму стала — нязручна быць лётчыкам без прывычкі. Лынькоў. Калыхаўся [хлопчык], пакуль не рабілася моташна, дамоў прыходзіў з асалавелымі вачыма. Хомчанка.

2. перан. Агідна, прыкра. [Паліна:] — Ды не дрыжы ты ўжо так!.. Глядзець моташна... Новікаў. Часамі абураўся і Уладзік. — Кінь ты, Лазар, цягнуць лазара! Слухаць моташна! Колас.

3. перан. Аб адчуванні тугі, адзіноты. Не варта было пакідаць .. [Зіну] сёння адну. Ёй адно горка і моташна. Васілёнак. — Моташна там на абрыве тарчаць, — уздыхнуў Мірон Патапавіч. — У сяло б перабрацца. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папакі́даць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.

Разм. Кідаць доўга, неаднаразова; пакідаць многа чаго‑н. А пастой жа ў гліне, папагніся, папакідай дзень рыдлёўкай... Галавач. Пніцкі штурхануў цыгана пад локаць і сказаў яму: — І ты тут гліны папакідаў. — Цыган не зразумеў яго спачатку, дык Зыдор пастараўся растлумачыць яму: — Колькі ты тут гліны накапаў на гэтую цэглу!.. Чорны.

папакіда́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е; зак., каго-што.

Пакінуць усіх, многіх або ўсё, многае. Быў муж, ды няма яго, хіба мала параскідала людзей вайна, папакідала жанчын удовамі? Скрыган. [Брат гаспадыні:] — У лесе, дзевачка, ёсць шмат таго, што страляе, узрываецца... Шмат чаго і нашы прымакі папакідалі. Арабей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сто́йла, ‑а, н.

1. Адгароджанае месца для каровы ў хляве або для каня ў канюшні. Цялушка ўпіралася, не хацела пакідаць цёплага стойла ў хляве. Якімовіч. У канюшні было цёмна, як ноччу. [Даніла] трохі пастаяў у варотах, каб вочы прывыклі да цемені, і рушыў да стойла. Капыловіч.

2. Тое, што і стойбішча (у 3 знач.). На паляне, па ўсім відаць, было даўней стойла. Сачанка. Было гэта, калі яны [пастухі] гналі статак на стойла. Гамолка.

3. Спец. Секцыя ў чыгуначныя дэпо, прызначаная для рамонту аднаго паравоза. Калі Петрык з дзедам прыйшлі ў дэпо, Васіль акурат ставіў машыны ў стойла. Шынклер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

zufríeden

a (mit D) задаво́лены (чым-н.)

~ sein — быць задаво́леным

sich mit etw. ~ gében* — з(а)давальня́цца чым-н.

~ lássen* — пакіда́ць у спако́і

~ stéllen — задавальня́ць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)