падапрану́ць, ‑апрану, ‑апранеш, ‑апране; зак., каго-што.
Разм.
1. Апрануць што‑н. пад верхняе адзенне. Падапрануць пінжак пад паліто.
2. Апрануць каго‑н. лепш. [Колас:] — Падапранулі мяне чысцей, сабраў я свае кніжачкі, маці перахрысціла на дарогу. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
późno
позна;
lepiej późno niż wcale — лепш позна, чым ніколі;
za późno — надта позна, запозна
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Ле́пей, ле́пяй, ле́пі, ле́пій ’лепш’ (Бяльк., Мядзв., ТСБМ, Касп., Сцяшк., КЭС, лаг.; маладз., Янк. Мат.), асіп., уздз. ’больш’ (Жд. 2; Бузук). Польск. lepiej, lepie, lepi, н.-луж. lěpjej, lěpʼ, в.-луж. lěpje, чэш. lépe, líp. Вышэйшая ступень ад добра. Прасл. lěpje, lěpěje, якое першапачаткова азначала ’прыгажэй’, утворана ад lěpъ. Гл. лепшы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дзе, прысл.
1. пыт. У якім месцы.
Дзе вы працуеце?
2. месца. У якім месцы.
Няма дзе адпачыць.
3. неазнач. Тое, што і дзенебудзь.
Пашукай лепш, можа дзе згубіў.
Ці няма дзе вольнага месца?
4. адноснае. Ужыв. як злучальнае слова, падпарадкоўвае даданыя сказы месца, азначальныя, дапаўняльныя, дзейнікавыя, уступальныя сказы.
Горад, дзе я жыў.
5. у знач. часц. Ужыв. для выражэння поўнай немагчымасці чаго-н., сумнення ў чым-н.
Адпачыў? — Дзе адпачыў!
Столькі работы.
◊
Дзе наша не прападала (разм.) — выказванне рашучасці ісці на рызыку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
перавы́сіць, -вы́шу, -вы́сіш, -вы́сіць; -вы́шаны; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Быць большым па колькасці, памеры, вазе і пад.
Вага спартсмена перавысіла 100 кг.
2. што. Перавыканаць норму, план і пад.
П. норму выпрацоўкі.
3. што. Выйсці за межы дазволенага.
П. свае паўнамоцтвы.
П. хуткасць руху.
4. каго (што). Аказацца лепш за каго-, што-н. у якіх-н. адносінах.
П. усіх сваёй спрытнасцю.
|| незак. перавыша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. перавышэ́нне, -я, н.
План выкананы з перавышэннем.
П. улады.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
прыбра́ць, -бяру́, -бярэ́ш, -бярэ́; -бяро́м, -бераце́, -бяру́ць; -бра́ў, -ра́ла; -бяры́; -бра́ны; зак.
1. каго-што. Адзець прыгожа, лепш, чым звычайна; упрыгожыць.
П. галаву кветкамі.
2. што і без дап. Прывесці ў парадак.
П. у хаце. П. на стале.
3. што. Прыняць адкуль-н.
П. посуд са стала.
◊
Прыбраць да рук каго-што (разм.) — цалкам падпарадкаваць сабе каго-н. або завалодаць чым-н., захапіць сабе што-н.
|| незак. прыбіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прыбо́рка, -і, ДМ -рцы, ж. і прыбіра́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
am
1.= an dem
~ Móntag — у панядзе́лак
2.
prtc перад superl:
~ bésten — лепш за ўсё, найле́пш
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
няпэ́ўнасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць і стан няпэўнага. Няпэўнасць рухаў. Няпэўнасць чутак.
2. Няпэўнае становішча. [Хадкевіч:] — Дрэнны канец, кажуць, лепш за прыемную няпэўнасць... Васілевіч. Аднаму і другому трэба было на нешта наважыцца, выясніць сваё становішча, пазбавіцца гэтай няпэўнасці. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перахава́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Схавацца ў другім месцы.
2. Хаваючыся, перабыць, перажыць якія‑н. небяспечныя падзеі. Тыя некалькі тыдняў, пакуль немцы не занялі Млынок, .. [шылахвост] перахаваўся ў лесе. Сачанка. [Старая:] — Лепш пераседзь, перахавайся, пакуль гэта ліха пройдзе. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трэ, у знач. вык.
Тое, што і трэба. — Не трэ было за свой агарод так трымацца, — папракнуў .. [Варанецкі Зосю]. Дуброўскі. Мусіць, сапраўды трэ было вярнуцца або лепш зусім не патыкацца з лесу, ды .. [Сотнікаў] проста не верыў, што можа захварэць. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)